Rene Char kimdir? Hayatı ve Eserleri

Rene Char kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1907) Fransız, şair. Özdeyişler biçiminde yazdığı düzyazı şiirleriyle 20. yy Fran­sız şiirinin önde gelen isimlerindendir. 14 Haziran 1907’de, Fransa’nın Vaucluse bölge­sinde Isle-sur-Sorgue’da doğdu. Avignon Lisesi ve d’Aix-en-Provence Üniversitesi’nde öğrenim gördü. 1928’den başlayarak şiirlerini yayımlamaya başladı. 1920’lerin sonlarında şair Paul Eluard aracılığıyla Paris’te Gerçeküstücülük’ün kurucularından Andre Breton ve Louis Aragon ile tanıştı, 1930’da onlara katıldı. II. Dünya Savaşı yıllarında Fransa’nın Nazi­lerce işgaline karşı Direniş Hareketi içinde etkin bir rol oynadı, Provence bölgesindeki bir taşra çetesinin başında Yüzbaşı Alexandre takma adıyla çalıştı. Savaş­tan sonra büyük kent yaşantısını beğenmeyerek doğduğu Isle-sur-Sorgue’a yerleşti, hâlâ orada yaşamaktadır. 1945’ten başlayarak kısa zamanda Fransa’ da ve yabancı ülkelerde ünü yayılan Char, 1966’da bütün yapıtları için Eleştirmenler Ödülü’nü (Prix des Critiques) aldı, 1982’de de Nobel Ödülü için aday gösterildi.

İlk şiir kitabı 1928’de yayımlanan
Les cloches sur le coeur’dür
(“Kalpteki Çanlar”). 1930-1934
arasında yazdığı gençlik yıllarına ait şiirler Gerçeküstücülük’ ün şiir
anlayışını yansıtır. 1930’da Eluard ve Breton’la birlikte yayımladıkları Ralent’ır Travaux
ile imgelerle serbestçe oynayarak yazdığı ve 1934’te yayımladığı Le Marteau sans maître
(“Sahipsiz Çe­kiç”) Gerçeküstücü
döneminin ürünleri arasındadır.

Rene Char savaştan sonra yazdığı
şiirlerinde Gerçeküstücü anlayıştan giderek uzaklaşmış, kendine özgü bir üslup
geliştirmiştir. Savaş yıllarındaki dene­yimi ve Direniş Hareketi içindeki
savaşımı üslubunun gelişimini önemli ölçüde etkilemiştir. 1945’te yayımlanan Seuls demeurent
ile 1946’da yayımlanan Feuil-
lets d’Hypnos adlı şiir kitapları bu döneminin ürünlerindendir. Fransa’nın Nazi
işgali altında olduğu yıllarda yazdığı ve savaş yıllarının şiir türünde tutul­muş
bir günlüğü sayılabilecek otan Feuillets d’Hypnos yaşadığı
olayları insanlık davasının savunulması açı­sından ele aldığı şiirleridir.
Char’ın şiiri yaşanmıştan kavnaklanır ancak şair yaşanmış karşısında duyulan
öfke ve başkaldırıyı yeni bir yaşamı özleyen düşe ve yer yer ütopyaya yaslanan
bir şiire dönüştürür.

1948’de Fureur et mystere (“Dehşet ve Gizem”), 1950’de Les Matinaux, 1962’de La Parole en arehipel ve 1964’te de Commune presence adlı şiir kitaplarını yayımlamıştır. Bu kitaplarında ve daha sonraki yıllar­da yazdığı şiirlerinde özlü yoğun bir anlatıma ve özdeyişler biçimini alan bir şiir tarzına yönelmiştir. Heraklitos’u örnek alan şair, dilin ve imgelerin yoğun kullanımı ile şiirin felsefileşmesinden ve gerçeğe ilişkin düşüncelerin açığa vurulduğu bir biçime dö­nüşmesinden yanadır. Bu yıllarda daha çok düzyazı şiire yönelen Rene Char, özdeyişler halini alan ve karşıtlık içinde gelişen düşünceleri içeren bu tür şiirdeki (heradıtique) ustalığıyla tanınır.

Char’ı şiiri az sözcükle kapsayıcı
olmayı amaç­layan bir şiirdir, şairin çok anlamlı sözcüklerle oynayarak amaçlı
bir belirsizliğe yer veren, dilin yapısını zorlavan bir anlatımı vardır,
özellikle son şiirlerinde yalın ancak ilk okunuşta kendini ele vermeye kapalı
bir şiire (hermetique)
yöneldiği görü­lür. Rene Char, gerek üslubu gerek temaları açısından kendinden
sonraki Fransız şairlerini önemli ölçüde etkilemiştir. 1970’li yıllarda da
yoğun olarak şiir yazmayı sürdürmüş, 1972’de La Nuit talısmanıque (“Tılsımlı
Gece”), 1976’da Aromates
chasseurs, !978’de de Commune
rencontre (“Ortak Buluşma”) adlı şiir kitapları yayımlanmıştır. Le soleil des eaux (“Suların
Güneşi”) adlı bir de oyunu olan Char’ın Le Marteau sans maître’ı
1954’te Pierre Boulez tarafın­dan bestelenmistir.

Rene
Char Eserleri:

Şiir:

1. Les cloches sur le coeur,
   1928, (“Kalpteki Çanlar”);
2. Ralentir Travaux
   (Eluard ve Breton ile) 1930;
3. Le Marteau sans maître,
   1934, (“Sahipsiz Çekiç”);
4. Placard pour un ehemin des
   ecoliers, 1937;
5. Seuls demeurent,
   1945;
6. Feuillets dypnos,
   1946;
7. Fureur et mystere,
   1948, (“Dehşet ve Gizem”);
8. Lettera amorosa, 1953,
   (“Aşk Mektupları”);
9. Les Matinaux,
   1950; Recherche
   de la base et du sommet_y 1955, (“Temel ve Doruk Arayışı”);
10. La Parole en arebipel,
    1962;
11. Commune presen­ce,
    1964, (“Ortak Varoluş”);
12. Dans la pluie giboyeuse, 1968,
    (“Ahmak Islatan”);
13. Le Chıen de coeur,
    1969, (“Gönül Köpeği”);
14. L’Effroi, la joie,
    1969, (“Korku, Sevinç”);
15. La Nuit talismanique,
    1972, (“Tılsımlı Gece”);
16. Aromates chasseurs,
    1976;
17. Chants de la Balandrane, 1977 Commune
    rencontre, 1978, (“Ortak Buluşma”),

Oyun:

1. Le soleıl des eaux,
   1949, (“Suların Güneşi”).
2. Kaynak: Türk ve
   Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu yayıncılık.