Claude Chappe kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1763-1805) Fransız, mucit. Geliştirdiği mekanik bir telgraf sistemi 19. yy’da birçok ülkede kullanılmıştır. Chappe 1763’te Brulon’da doğdu, 23 Ocak 1805’te Paris’te öldü. 1789’da Fransız Devrimi ile din adamı olma planı son bulan Chappe, çalışmalarım uzak mesafeler arasında iletişim yöntemleri üzerinde yoğunlaştırdı. Denediği yöntemlerden sesle iletişimi yetersiz, elektriksel iletişimi de dönemin teknolojisiyle olanaksız bulan Claude Chappe daha sonra görsel bir sistem geliştirdi. Bu mekanik sistemde iletişim, birbirlerinden görülebilir uzaklıklarda (ortalama 5-10 km) yerleştirilmiş kulelerde, ucunda iki hareketli kol bulunan direklerle sağlanıyordu. Direğin ucundaki yatay bir kirişe bağlı iki kolun her biri makaralarla yaklaşık 45’er derecelik farklarla yedi ayrı pozisyona getirilerek, toplam 49 harf ve özel işaret kodlanabiliyordu. Her kulede, bir önceki ve bir sonraki kuleleri gözlemek amacıyla yerleştirilen teleskoplar aracılığıyla, bir görevli her iki yönde de dakikada ortalama üç sinyal olmak üzere haber alıp iletebiliyordu.
Claude Chappe, buluşunu 1792’de
Fransız meclisine sundu. Bir yıllık bir çalışma sonunda ilk deneme Paris ile
Lille arasındaki yaklaşık 250 km’lik bir mesafede yapıldı ve başarılı oldu.
Bunun üzerine Claude Chappe Fransa’nın çeşitli yerlerinde hatlar kurdu.
Kuzeydeki Conde’den gelen ilk haber kentin Prusyalılar’dan geri alındığını
bildiriyordu. Meclis Chappe’a “telgraf mühendisi” unvanını verdi. Chappe’ın
ününü çekemeyenler ise icadın aslında başkalarına ait olduğu şeklinde
söylentiler yaydılar; bu olaylar Chappe’ı yaşamına kendi eliyle son verdirecek
kadar rahatsız etti.
Chappe’ın eski Yunanca
“işaret-taşıyan” anlamında semafor adını verdiği iletişim sistemi kısa
zamanda, Fransa dışında da benimsendi; çeşitli Avrupa ülkelerinin yanı sıra
Mısır ve Hindistan’da da kullanıldı. İngiltere’de George Murray adlı bir piskoposun
geliştirdiği benzer bir sistem 1795’te bu ülkede, 19.yy’ın başlarından itibaren
de ABD’de kullanılmaya başlandı. Ne var ki Morse’un 1840’larda elektrikli
telgrafın işlerliğini kanıtlaması üzerine, Chappe’ın sistemi 1850’lerden
başlayarak kullanılmaz oldu. Buna karşın, Morse’un sisteminden önce, Chappe’ın
buluşu bazı değişikliklerle İngiltere ve Almanya’da o kadar gelişmişti ki,
Morse telgrafı bir anlamda bunun bir uzantısı sayılabilir. Nitekim Morse
alfabesi de büyük ölçüde semafor alfabesinden esinlenmiştir. Ayrıca tren
istasyonları, kavşakları ve tünellerinde bugün de yer yer kullanılan semafor
sinyal sistemleri Chappe’ın buluşunun günümüze değin gelebilen bir parçasıdır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu
yayıncılık.
Yorumlar kapalı.