Pierre Charron kimdir? Hayatı ve Eserleri

Pierre Charron kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1541-1603) Fransız, filozof ve tanrıbilimci. Montaigne’in kuşkucu görüşlerini izlemiş ve tanrıbilimsiz bir ahlak felsefesi geliştirmiştir. Paris’te doğdu ve orada öldü. Paris, Bourges, Orleans üniversitelerinde öğrenim gördükten sonra, 1571’de Montpellier Üniversitesi’nin hukuk fakültesi­ni bitirdi. Tanrıbilim alanında da çalışan Pierre Charron, Kraliçe Marguerite’in özel papazı oldu. 1589’da manastıra çekilmek istediyse de, yaşlılığından ötürü dileği kabul edilmedi. Bunun üzerine gittiği Bordeaux’da Montaigne ile tanıştı. Aralarındaki dostluk nedeniyle Montaigne bütün mal varlığını ona bıraktı. 1595’te seçildiği Rahipler Genel Meclisi’nde baş yazıcı oldu. Yapıtlarının basılması Paris Üniversitesi Rektörü’nce engellendi.

Montaigne’in ölümünden sonra Pierre
Charron, özel­likle kuşkucu öğretiyi benimseyenlerin ilgisini çeken dört temel
yapıt yayımladı. Bunlardan ilki olan Les Trois Verites
Calvincilik ve onun Fransız önderi Philippe Duplessis-Mornay’e karşı
yazılmıştı. Pierre Charron burada “üç temel gerçek”i savundu: Tanrı vardır,
gerçek Tanrı görüşü Hıristiyanlık’tır, gerçek Hıristi­yanlık Katoliklik’tir.
Yapıtına Tanrı sorunuyla giren Charron’a göre insan usu sınırlıdır, bu nedenle
Tanrı’yı bir bütün olarak kavrayamaz. İnsan yeteneği öylesine kısıtlı ve
güvenilmezdir ki, doğa ya da doğaüstü varlıklar konusunda bir şey bilebileceği
de kuşkuludur. Tanrı doğası sonsuz olduğundan, onu tanımlamaya ve
sınırlandırmaya olanak yoktur. Usun ürettiği kavramlarla açıklanamaz, ancak ne
olmadığı bilinebilir.

Les Trois Verites
konuya olumsuz yönden yakla­şarak Tanrı, Hıristiyanlık ve Katoliklik’e inanmama­nın
usdışı olduğunu, bunlara karşı getirilen kanıtların güvenilemez ya da
saçmalığını öne sürer. Tanrıtanı­mazlar, Tanrı’yı yadsımak için önce onu
tanımlamak gereğindedirler. Böyle bir tanım da insan yeterliliğine dayandığına
göre güvenilmezdir. Bunun gibi Calvinciler de “zayıf ve zavallı insan
yeteneği”ne dayandır­dıkları kanıtlarla, tanrısal gerçeği yeterince
tanımlayamazlar.

İkinci kitabı De La Sagesse
ve bunu savunmak için yazdığı Le Petit Traicte de la Sagesse’de
Charron’ un inancı kuşkucu bir tutumla savunduğu görülür. Burada yararlandığı
Montaigne’in kuşkucu görüşleri­ni kendi amacı doğrultusunda ele almıştır.
Charron’a göre, insan, vahiy yoluyla gelenin dışında gerçeği bulamaz, insanın,
duyu bilgisinden kuşku duyması gerekir. O yanılsama ve düşlerini gerçek
deneyden ayırt edemez. Duyu verilerinin türlülüğü yüzünden, hangilerini nesnel
durumların yarattığını saptayamaz. İnsan inancı nedenlere ve kanıtlara değil,
tutku ve toplumsal baskılara dayanır. De la Sagesse,
Fransızca yazılan ve dinsel düşüncelerden sıyrılmış bir ahlak kuramı sunan ilk
kitaptır.

Le Petit Traicte de la Sagesse’de
Descartes’inkine benzer bir yöntem geliştirir. Ona göre gerçeği bulmak için
bütün sorunları bağımsızca ve tutkulardan uzak kalarak incelemek, aklın
evrenselliğini geliştirmek ve kuşkulu görünen bütün kararlardan vazgeçmek gere­kir.
Böylece insan bütün güvenilmez görüşleri atar ve tanrısal açıklamaları almaya
elverişli duruma gelir. Tanrı’nın vereceği gerçek bilgi gelinceye dek de doğayı
izleyerek yaşamak gerekir.

Ruhu kurtuluşa götürmeyi amaçlayan Discours Chrestiens adlı yapıtında dine bağlılığını ortaya ko­yar. Kuşkuculuğu gerçek inancın düşmanlarıyla savaş­mak amacıyla ele almasına karşın, çok eleştiriye uğramıştır. Cizvit rahiplerinden Garasse, 1623’te Charron’u dini gizlice yıkmak isteyen bir tanrıtanı­maz olmakla suçlamış, çalışmaları Montaigne’inkilerden daha sakıncalı bulunmuştur. Protestan doktor Chanet, 1643’te Charron’a karşı Aristotelesçi bir yaklaşım getiren Consideration sur la Sagesse de Charron’u yazmıştır.

Buna karşılık Charron’u, Naude, Patin, La Mothe ve Gassendi’nin oluşturduğu Libertins erudits (inançsız bilgeler) grubu ve bazı Reformasyon karşıt­ları desteklemiştir. Görüşlerine duyulan ilgi 18.yy’da sönmüş ve Montaigne’in sıradan bir ardılı olarak nitelendirilmiştir. Montaigne’in Tanrı’ya gerçekten inandığı ve onun kuşkuculuğunun ise zamanındaki tanrıbilımsel akımın bir bölümü olduğu savları tartı­şılmaya başlanınca, Charron da yeniden ele alınmıştır.

Charron, kuşkucuların insan
bilgisinin yetersiz­liği ve güvenilmezliği görüşleriyle, mistik ve olumsuz
tanrıbilimcilerin Tanrı’nın sonsuzluğu yüzünden bilinemezliği inançlarını
birleştirmiştir. Görüşleri hem usa karşı çıkan dinciler hem de dine karşı çıkan
doğacılar için temel oluşturmuştur.

Pierre Charron Eserleri:

1. Les
   Trois Verites, 1593, (“Üç Gerçek”);
2. Discours
   Chrestiens, 1601, (“Hıristiyanca Söy­levler”);
3. De
   la Sagesse, 1601, (“Bilgelik Üzerine”);
4. Le
   Petit Traicte de la Sagesse, (ö.s.), 1606, (“Bilgelik Konu­sunda Küçük bir İnceleme”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu
yayıncılık.