Georges Cuvier kimdir? Hayatı ve eserleri

Georges Cuvier kimdir? Hayatı ve eserleri: (1769-1832) Fransız zooloji ve paleontoloji bilgini. Hayvanların sınıflandırılmasına iliş­kin önemli çalışmalar yapmış, karşı­laştırmalı anatominin ve paleontolo­jinin temellerini atmıştır. Georges Lcopold Cuvier 23 Ağustos 1769’da, o zamanlar Almanya’daki Württemberg Devleti’nin egemenliği altında olan Montbeliard’da doğdu. 13 Mayıs 1832’de Paris’te öldü. Stuttgart yakınlarındaki Caroline Üniversitesinde önce kamu yönetimi, ikti­sat ve hukuk öğrenimi gördü. Bu okulda aldığı kimya,

mineraloji, botanik ve zooloji dersleri ile Alman doğa felsefesi
okulunun kurucularından Kielmeyer’in yö­nettiği doğa tarihi derneğindeki
çalışmaları Cuvier’nin ilgi alanını belirledi. 1788’de öğrenimini bitirince,
Normandiya’da yaşayan soylu bir ailenin yanında özel öğretmenlik yapmaya
başlayan Georges Cuvier, bu aileyle birlikte olduğu altı yıl boyunca Fransa’yı
dolaşmak, zengin bir kitaplıkla bir botanik bahçesinden yarar­lanmak olanağı
buldu. Yazlarını geçirdiği Normandiya kıyılarında çeşitli deniz hayvanlarını
inceleyebili­yor, arkadaşı Pfaff da Kielmeyer’in yayımlanmamış ders notlarını
ona ulaştırarak yeni görüşleri izleyebil­mesini sağlıyordu.

Bu arada, Paris’te adını duyurabilmek için çalış­malarını Etienne
Geoffroy Saint-Hilaire’e yollayan Georges Cuvier, onun çağrısı üzerine 1795’te
Paris’e giderek Museum National d’Histoire Naturelle’de Geoffroy Saint-Hilaire
ile birlikte çalışmaya başladı. Bu kuru­luşta hayvan anatomisi yardımcı
profesörlüğüne geti­rilen, gerek araştırmaları, gerek dersleriyle kısa sürede
başarılı bir doğabilimci olarak tanınan Cuvier 1796’da Institut de France’taki
doğabilim derslerini üstlendi. 1799’da da College de France’ta doğa tarihi
profesör­lüğüne atandı. Sonraki yıllarının büyük bir bölümünü araştırmacı,
eğitimci ve yönetici olarak geçiren Georges Cuvier 1808’de üniversite konsülü
seçildi, 1811’de şövalyelik nişanı aldı. 1814 monarşisiyle Cuvier’nin devlet
adamlığının parlak dönemi başladı. Aynı yıl konsüllüğe seçildi ve 1819’dan
başlayarak ölümüne değin Devlet Konsülü’nün İçişleri Bölümü’nü yönetti. 1818’de
Fransız Akademisi’ne üye oldu, 1819’da baron unvanı, 1824’te de Legion
d’Honneur nişanı aldı.

Museum National d’Histoire Naturelle’in zengin olanaklarından da
yararlanarak çok geniş kapsamlı doğabilim çalışmaları yapan Georges Cuvier,
ilgisini özellikle üç konuda yoğunlaştırmıştır: yumuşakçaların yapısal
özellikleri ve sınıflandırılması, balıkların karşılaştır­malı anatomisi, memeli
ve sürüngen fosilleriyle bu türün yaşayan örneklerinin incelenmesi, 1797’de ya­yımladığı
Tableau elementaırede
l’hıstoırenaturelledes animaux (‘‘Hayvanların Temel Doğa Tarihi
Tablo­su”) ve ilk ıkı cildini Dumeril, son üç cildini Duverney ile birlikte
hazırladığı Leçons
d’anatomıe comparee’ den (‘‘Karşılaştırmalı Anatomi
Dersleri”) sonra- Latreille ile birlikte tamamladığı Le regne anımal
(“Hayvanlar Alemi”) adlı yapıtla zoolojiye temel bir başvuru kitabı kazandırdı.
Bu yapıtta, asıl uğraşı alanı olan sınıflandırma konusunu ele alan Cuvier,
sinir sistemi yapılarından yola çıkarak hay­vanları omurgalılar, yumuşakçalar,
ışınlılar, solucan ve böcekler olarak dört sınıfa ayırdı.

Cuvier’nin tüm çalışmalarının sonucunda vardığı görüş, doğanın
belirli bir düzen ve uyum içinde olduğudur. Canlıların bulundukları ortama
uygun bir yapıya sahip olduklarını, bir organizmanın her parça­sının öteki
parçalarla zorunlu ilişkiler içinde bulunduğuna gördü. Buradan yola çıkarak,
türlerin de işlevsel ve yapısal olarak uyumlu bir bütün oluşturdukları sonucuna
vardı. Georges Cuvier, bu konudaki görüşlerini iki yasayla özetlemiştir:
organizmadaki tüm değişiklikle­rin kendi aralarında bağlantılı ve uyumlu
olduğunu, bazı organların ise organizmanın bütünü üzerinde kesin bir etkiye
sahip olduğunu belirten “organların bağımlılığı yasası” ile canlılardaki kimi
niteliklerin birbirine benzemesine karşın kimi niteliklerin hiç benzemediğini
öne süren “karşılıklı bağıntı yasası”. Evrim
Omurgalı canlı fosilleri üzerinde yaptığı incelemelerle, önceleri, balıklardan
memelilere dek uzanan sürekli bir gelişme zincirinin varlığına inanan Georges Cuvier,
sonradan bu olgunun evrimsel bir süreç olduğunu yadsıyarak, belki de dinsel ve
siyasal inançlarının etkisiyle Lamarck ve Geoffroy Saint-Hilaire’in sa­vundukları
evrimci görüşe şiddetle karşı çıktı. Türle­rin, kendilerinden önce yaşamış
başka türden canlıla­rın evrimiyle ortaya çıkmasının söz konusu olmadığı­nı,
hepsinin birlikte yaratıldığını, benzerliklerin ya da değişikliklerin içinde
bulundukları yaşam koşulları­nın gereği olduğunu ve bu yaşam koşullarını
değişti­rebilecek güçteki doğa olayları sonucunda bazı türle­rin ortadan
kalktığını savundu.

Zengin araştırma ve incelemeleriyle doğabilimlerinin gelişmesine
büyük katkıda bulunan Cuvier, özellikle fosiller üzerindeki çalışmaları ve
organlar arasındaki işlevsel ve yapısal uyumluluğu açığa çıka­ran
araştırmalarıyla, karşı çıktığı evrimci kurama gene de çok değerli veriler
sağlamıştır.

Georges
Cuvier Eserleri:

1. Tableau
   elementaıre de l’hıstoire naturelle des animaux,
   1797, (“Hayvanların Temel Doğa Tarihi
   Tablosu”);
2. Leçons
   d’anatomi comparee, 5 cilt, 1799-1805, (“Karşılaştırmalı Anatomi Dersleri”);
3. Le
   regne animal, 1816, (“Hayvanlar Alemi”);
4. Histoıre
   naturelle des poissons, 9 cilt, 1828-1832, (“Balıkların Doğa Tarihi”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 28, Anadolu yayıncılık.