De Gasperi, Alcide kimdir? Hayatı ve eserleri: (1881-1954) İtalyan politikacı ve devlet adamı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya’da demokrasinin kurulması için çalışmıştır. 3 Nisan 1881 ’de (o yıllarda Avusturya sınırları içinde bulunan) Trento yakınlarındaki Pievo Tesino’ da doğdu. 19 Ağustos 1954’te İtalya’da Sella di Valsugana’da öldü. İtalyanca konuşulan Trentino bölgesinin İtalya Krallığı’na bağlanması için çalıştı. 24 yaşında yayımlamaya başladığı Il Nuovo Trentino gazetesinde bölgenin çıkarlarını savundu. 1911-1917 arasında Avusturya Meclisi’nde Trentino’yu temsil etti.
Don Luigi Sturzo’nun kurduğu ve
liberal Hıristiyan geleneği temsil eden Partito Populare Italiano’ ya (İtalyan
Halkçı Partisi) katıldı. I. Dünya Savaşı sırasında Trentino İtalya’ya
bağlanınca, De Gasperi 1921 seçimlerinde İtalyan Meclisi’ne girdi, 1924’e kadar
bu görevde kaldı. 924’te Don Sturzo sürgüne gönderilince partinin genci
sekreterliğine getirildi.
Mussolini’nin yönetim üzerindeki
etkisini giderek artırması sonucu 1926’da İtalyan Halk Partisi kapatıldı. De
Gaspcri tutuklanarak dört yıl hapse mahkûm oldu. Vatikan ile Mussolini
arasındaki ilişkilerin iyileşmeye başladığı dönemde Trento başpiskoposunun da
yardımıyla serbest bırakılan De Gasperi, Vatikan’da kütüphane müdürü olarak
çalışmaya başladı.
II. Dünya Savaşı sırasında yeraltı
çalışmalarında bulunan De Gasperi, yasadışı Hıristiyan Demokrat Parti’yi kurdu,
Popo/o adlı bir gazete çıkarmaya başladı. 1943’te faşist yönetimin
devrilmesinden sonra İtalyan politikasının önde gelen isimlerinden biri oldu.
Haziran 1944’te İtalya’nın kurtuluşundan sonra Hıristiyan Demokrat Parti’nin
sekreterliğine getirildi. Ivanoe Bonomi’nin kurduğu ilk hükümette sandalye- siz
bakan, daha sonraki hükümetlerinde de dışişleri bakanı olarak görev yaptı.
De Gasperi, 10 Aralık 1945’te başbakan
olarak Hıristiyan Demokrat, Sosyalist ve Komünist partilerden oluşan bir
koalisyon hükümeti kurdu. 10 Haziran 1946’da cumhuriyet ilan edildi. De Gasperi
geçici bir süre devlet başkanlığını yürüttü. Eylül l 946’da Avusturya ile
imzaladığı antlaşmayla (De Gasperi-Grüber Antlaşması) Güney Tirol Bölgesi
bağımsız bir bölge oldu. 10 Şubat 1947’de II. Dünya Savaşı Barış Konferansı
sonucu Müttefiklerle İtalya arasında İmzalanan Paris Antlaşması’nı Kurucu Meclise
onaylattı. Bu antlaşmaya göre On İki Ada Yunanistan’a, la Brigue ve Tende
bölgeleri Fransa’ya, Istriya bölgesi ve Zara Pelagosa Adası Yugoslav’a’ya
bırakıldı, Trieste’nin serbest bölge olması ve Müttefikler’e yüklü bir tazminat
verilmesi kabul edildi. 13 Mayıs 1947’de hükümetteki sol kanat partilerle
anlaşamayarak istifa eden De Gasperi, 31 Mayıs’ta Hıristiyan Demokratlar ve
bağımsızlardan oluşan yeni bir hükümet kurdu. Ocak 1948’de yeni bir anayasa
onaylanarak yürürlüğe girdi.
Batı Avrupa devletlerinin bir
federasyon oluşturmasını isteyen De Gasperi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Kömür ve
Çelik Birliği’nin kurulması için çalıştı. Yönetimi sırasında İtalya, 4 Nisan
1949’da Kuzey Atlantik Paktı’na (NATO) katıldı. Marshall Planı’ndan yararlandı.
1953 seçimlerinde Hıristiyan Demokratlar çoğunluğu sağlayamadı. Yapılan bir
güven oylaması sonucu düşürülen De Gasperi bundan sonra Hıristiyan Demokrat
Parti’nin genel sekreterliğini yaptı. 1952’den beri oluşturmaya çalıştığı
Avrupa Savunma Topluluğu’nun 1954’te Fransa’nın muhalefetiyle yıkılmasından
iki ay sonra öldü.
1945’ten 1953’e değin yedi ayrı hükümet kuran De Gasperi, II. Dünya Savaşı sonrasındaki gergin dönemde ülkesinde demokrasinin yerleşmesine çalışmıştır. Soğuk Savaş döneminde ılımlı bir dış politika izlemiş, İtalya’nın oluşan yeni dünya dengesi içinde etkili bir rol alması için çaba harcamıştır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 31, Anadolu yayıncılık, 1984.
Yorumlar kapalı.