Cihangir Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Cihangir Kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1569-1627) Hint-Türk hükümdarı. Ülkesinin bayındırlık işlerine büyük önem ver­miştir. 31 Ağustos 1569’da Hethpur’da doğdu. 27 Kasım 1627’de Lahor’da öldü. Ekber’in buvük oğludur. Babası ona Selim adım koymuştu. Ancak, Ekber 1605’te ölünce, Nureddin Cihangir adıyla tahta çıktı. İlk iş olarak ünlü on iki hükmünü çıkarttı. Bununla taşrada tımar sahiplerinin vergi tonlamasını önledi. Issız yerlere kervansaray ve mescitler yaptıra­rak adamlar yerleştirdi. Miras işlerini düzenledi. Şarap içme yasağı koydu. Zorla konutlara girilmeme- sini sağladı. Suçluların kulak ve burunlarının kesilme­si gibi işkenceleri kaldırdı. Halkın elindeki topraklara beyler ve devlet görevlileri tarafından el konmasını önledi. Büyük kentlerde hastaneler yaptırdı. Kendi doğum gününde hayvan kesilmesini yasakladı.

Cihangir,
1611’de Nur Cihan’la evlendi ve bun­dan sonra karısının etkisinde kaldı. Nur
Cihan ilk kocasından olan kızını Cihangir’in küçük oğlu Şehri- yar ile
evlendirdi ve damadını tahta geçirmeye çalıştı. Bu durum Cihangir’in diğer oğlu
Hürrem ve Nur Cihan arasında ülke için kötü sonuçlar doğuran çekişmelere neden
oldu.

Cihangir,
Dekkenliler’in ayaklanması üzerine 1617’de Şehzade Hürrem’i oraya yolladı.
Şehzade önceleri ayaklanmayı bastırmada başarı gösterdi. An­cak Cihangir’in
1619’da Keşmir’de bulunduğu sırada Dekken’den çekilirken olaylar yeniden
başladı. İran Şahı I. Abbas da Dekkenliler’in ayaklanmasından ya­rarlanarak
Kandehar’ı ele geçirdi. Ardından, Bengal Valisi Mehabet Han 1626’da ayaklanarak
Cihangir’i tutsak etti. Cihangir bir yıla yakın tutsak kaldıktan sonra karısı
Nur Cihan tarafından kurtarıldı. 27 Kasım 1627’de Keşmir’den Lahor’a giderken
yolda öldü.

Cihangir’den
sonra Şehzade Hürrem, Şah Cihan adıyla tahta çıktı. Cihangir’in büyük oğlu
Hüsrev ayaklandığı için tutuklanmıştı. En küçük oğlu Şehri- yar da babasının
ölümünden sonra tahta geçmek için ayaklandı, fakat yakalanarak idam edildi.

Cihangir,
Tüzük-i Cihangiri
adlı Farsça anıları­nın ancak saltanatının ilk 17 yılını kapsayan bölümü­nü
yazabildi. Bundan sonraki iki yıllık bölüm kâtibi Mutemed Han tarafından
yazılmıştır. Cihangir’in ölümü ve şehzade kavgalarını kapsayan bölüm de Mirza
Muhammed Hadi Han tarafından tamamlan­mıştır. Yapıtta hükümdarlara gönderilen
ve onlardan gelen mektupların örnekleri de vardır.

Cihangir Eserleri:

1. Tüzük-i
   Cihangiri, (ö.s.i, Seyyid
   Ahmed (yay.), 1683.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 26, Anadolu yayıncılık.