Cetshvayo kimdir? Hayatı ve Eserleri:(1826-1884) Zulu kralı. 1879’da İngiltere’ye yenilmesi ile Zulu Krallığı parçalanmıştır. 1826’da Zululand’daki (şimdiki Güney Afrika Cumhuriyeti’nde bir bölge) Eshove’de doğdu, 8 Şubat 1884’te aynı yerde öldü. Zulu Kralı Mpande’ nin ilk karısından olan en büyük oğlu ve Zulu kralları Shaka (Şaka) ve Dingane’nin yeğenidir. On iki yaşından başlayarak Avrupalılar’a karşı yürütülen savaşlara katıldı. 1853-1854’te Svaziler’le yapılan savaşlarda kendini göstererek Usutu kabilesinin güvenini kazandı.
Babası daha ölmeden, Cetshvayo,
Zululand’ın gerçek yöneticisi oldu. Kardeşlerinin altısını öldürttü, ikisini de
ülkeyi terketmek zorunda bıraktı. 1873’te Mpande ölünce Cetshvayo kabile
gelenekleri gereğince kral ilan edildi. Bunu, İngiltere’nin Natal’daki yerel
işlerden sorumlu sekreterinin Cetshvayo’ya taç giydirmesi töreni izledi.
Cetshvayo kral olduktan sonra
ilkin 40.000 kişilik ordusunu disiplin altına aldı. Ardından ülkesi ile beyaz
komşuları arasındaki sorunları çözmeye çalıştı. Güney Afrika’da bir
konfederasyon kurma amacında olan Ingilizler, 1877’de Transvaal’i Ingiltere’ye
bağlamışlardı. 1878’de Zulular ile Transvaal arasında sınır çatışmaları
başlayınca Cetshvayo, Na- tal’daki İngilizler’in bir komisyon kurarak konuyla
ilgili soruşturma yapmasına izin verdi. Soruşturmada Zulular’ın haklı olduğu
ortaya çıkınca Ingiliz Başko- miser Frere, Zululand’a verilecek bir ödünün
İngiltere’nin Güney Afrika Konfederasyonu davasını tehlikeye düşüreceğini
düşündü. Aralık 1878’de Cetshvayo’ya ordularını dağıtması için bir uyarı
yaptı. Buna yanıt alamayınca İngiliz askeri güçleri Ocak 1879’da Zululand’a
girerek Zulu Savaşı’nı başlattılar ve Temmuz 1879’da Cetshvayo’yu yendiler.
Cetshvayo 28 Ağustos’ta tutsak edildi. 1 Eylül’de bir barış antlaşması
imzalandı. Bu antlaşma gereğince Zululand birbirinden ayrı 13 krallığa bölündü.
Cetshvayo daha sonra Londra’ya
giderek görüşmeler yaptı. 1883’te yeniden kral ilan edildi ve küçük bir yöreyi
yönetmeye başladı. Bu duruma bir yandan yerel şefler, diğer yandan Usutu
kabilesi karşı çıktı. Kabileler ve yerel şefler ile arasında başlayan savaşların
sonunda Cetshvayo yenik düştü ve Ingilizler’in denetiminde kalan Eshove’ye
sığındı ve burada öldü.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25,
Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.