Çandragupta kimdir? Hayatı ve eserleri

Çandragupta kimdir? Hayatı ve eserleri: ( ? – İÖ 298) Hindistan’da Maurya İmparatorluğu’nun kurucusu. Hindistan’ın siyasi birliğini sağlamıştır. Doğum tarihi bilinmemektedir. Efsaneye göre Nanda hanedanının son hükümdarı Dana Nanda ile hizmetçisi Mura’nın gayrimeşru oğlu, Budist kaynak­lara göre ise Pippalivana’daki Moriya boyundandır. Bir Brahman rahibi olan Canakya tarafından Taxila’ya götürüldü ve burada askerlik ile güzel sanatlar öğrenimi gördü. Daha sonra Canakya’nın yardımıyla, başkomutanlığını yaptığı Dana Nanda’yı devirmek üzere gizli çalışmalara başladı. Dana Nanda’ya yaptığı başarısız bir suikastin ardından Pencap’a sürgüne yollandı. Sürgündeyken Büyük İskender’le tanıştı ve onu, kendisiyle işbirliği yaparak Nanda hanedanını devirmeye ikna etmeye çalıştı ise de bunda başarılı olamadı. 323’te paralı askerlerden oluşan ordusuyla birlikte Pataliputra (şimdiki Patna) üzerine yürüdü. Kanlı bir savaştan sonra Dana Nanda’yı yendi ve Nanda hanedanını yok ederek tahta çıktı. Kurduğu yeni hanedana Maurya hanedanı adı verildi.

Pataliputra’yı hükümet merkezi yapan Çandragupta, kısa zamanda
Herat’tan Ganj deltasına kadar olan tüm Kuzey Hindistan’ı kendisine bağladı.
Böyle- ce Kuzey Hindistan, tarihinde ilk kez birleşmiş oldu. Ardından, Yunan
satrap, Selevkos Nikatoros’un. 305’te Sind ırmağını geçerek başlattığı
saldırıyı püs­kürttü. Savaşın ertesinde imzalanan barış antlaşmasıy­la,
Nikatoros’a verdiği 500 filin karşılığında Pencap, Kabil, Kandahar, Herat ve
Belucistan’ı aldı. Toprak­larını Kabil vadisi ve Himalaya dağlarından I Hindis­tan’ın
güney ucuna kadar genişleterek tarihin en geniş imparatorluklarından birini
kurdu.

Çandragupta bu geniş imparatorluğun yöneti­minde Pers Ahameniş
hanedanını örnek aldı. Düzeni korumada 600.000 kişilik ordusunun yanı sıra,
danış­manı Canakya’nın Artahsatra adındaki siyaset kita­bından yararlandı. 24
yıl süren iktidarı süresince, Amazonlu savaşçılar ve gizli ajanlardan oluşmuş
bir özel ordu aracılığıyla kişisel güvenliğini sağladı. Dinlere karşı tarafsız
olan Çandragupta Brahman, Buddha ve Cana dinlerinin özgürce gelişmesine izin
verdi. 298’de tahtını terkederek, Cana dini gelenekleri uyarınca Mvsore’daki
Sravana Belgola din kentine çekildi ve burada öldü. Yerine oğlu Bindusara
geçti.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 29, Anadolu yayıncılık, 1984.