Çaka Bey kimdir? Hayatı ve eserleri: (11. yy) Türk beyi, 11. yy’ın ikinci yarısında İzmir bölgesinde egemenlik kurmuş ve Anadolu kıyılarındaki ilk Türk donanmasını oluşturmuştur. Doğum yeri ve tarihi bilinmiyor. 1095’te öldü. Oğuzlar’ın Çavuldur (Çavundur) boyundan olduğu sanılmaktadır. Danişmend Gazi’nin komutanıdır. Anadolu’da katıldığı akınlardan birinde Bizans komutanı Kabalika Aleksandros’a tutsak düştü. Yetenekleriyle imparator III. Nikephoros Botanciates’in dikkatini çekerek saraya alındı. İmparatordan soyluluk sanı vc birtakım ayrıcalıklar elde etti. Ancak 1081’de I. Aleksios Komnenos’un tahta çıkması üzerine saraydan uzaklaştırıldı.
Kutalmışoğlu Süleymanşah ile Bizans İmparatorluğu arasındaki
anlaşma uyarınca Türkler’e bırakılan İzmir bölgesine gitti. Bizans’ın içine
düştüğü karışıklıklardan da yararlanarak 1086’da İzmir’de beyliğini ilan etti.
Bizans’ta yaşadığı sırada edindiği deneyimleri ustaca kullanarak bir donanma
oluşturdu. Bu donanmayla İzmir’i korumanın ötesinde Ege adalarını ve giderek
Bizans’ı ele geçirmeyi amaçlıyordu.
Daha önce Urla ve Foça’yı denetimine almış olan Çaka Bey, 1086’da
da Midilli ve Sakız adalarını beyliğine kattı. Bu gelişmeleri kendisi için
tehlikeli gören Bizans İmparatorluğu, Çaka Bey üzerine Kastamonulu Nikephoros
komutasında bir donanma gönderdi. Bu donanmanın yenilmesi üzerine Sinop ve
Karadeniz’in güvenliğini sağlayan Konstantin Dalossenos komutasında yeni bir
donanma gönderildi. Bu donanmayı da yenen Çaka Bey 1087’de Sisam ve Rodos
adalarını da alarak Çanakkale boğazına yöneldi. Ancak Çaka Bey’in Ege’deki
egemenliğini engellemek isteyen Bizans İmparatorluğu bu kez karadan Ioannes
Dukas’ı, denizden de yine Konstantin Dalossenos’u gönderdi. Dalossenos I092’de
Midilli adasına çıkarma yaptı. Çaka Bey, daha önce Midilli valiliğine atadığı
kardeşi Yalvaç’ın Bizans donanmasıyla başa çıkamayacağını anlayınca kendisi
harekete geçti. Ancak güçlü bir fırtına çıkınca İzmir’e çekilmek zorunda
kaldı. Daha sonra Bizanslılar Ege’de Çaka Bey’in elindeki tüm adaları tek tek
ele geçirdiler. Aynı yıl Selçuklular’la dostluğunu geliştirmek için kızını I. Kılıç
Arslan’la evlendirdi.
1095’te Bizans’ın güvenliği açısından büyük önem taşıyan Çanakkale
boğazındaki gümrük merkezi Abydos’u (Naraburnu) ele geçirdi. Bu yayılmanın
Bizans’tan çok Selçuklular’ı amaçladığı yolundaki Bizans kışkırtmalarına kanan
I. Kılıç Arslan, Abydos’u kuşattı. Donanması onarıma alınmış olan Çaka Bey,
denizden de Bizans donanmasının saldırısıyla karşılaşınca damadıyla anlaşmak
üzere görüşme isteğinde bulundu. Bu görüşme sırasında I. Kılıç Arslan
tarafından öldürtüldü.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 29, Anadolu yayıncılık, 1984.
Yorumlar kapalı.