Beşinci Charles (Akıllı) kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1338-1380) Fransa kralı. Fransa’nın siyasi birliğini sağlamıştır. Ocak 1338’de Vincennes’de doğdu, 16 Eylül 1380’de Nogent-Sur-Marne’da öldü. Kral ll. Jean’ın (İyi Yürekli Jean) en büyük oğludur. Eğitimi hakkında hiçbir bilgi yoktur. 1349’da veliaht unvanını aldı. Bu unvanı alan ilk Fransız kralıdır. 1350’de kuzeni Jeanne de Bourbon ile evlendi ve bir oğlu oldu. 16 yaşındayken babası tarafından Normandiya dükü yapıldı. Babası ve iki erkek kardeşi ile birlikte İngilizler’e karşı yapılan savaşa katıldı. Babası Poitiers’te tutsak alınınca 1356’da kral naibi olarak Fransa’yı yönetmeye başladı. 136C’a kadar bu görevi sürdürdü. 1364’te ll. Jean’ın ölümüyle kral oldu. Akılcı siyasi vargıları ve diploması yeteneği ile Fransa’ya iç barış getirdi, ülke yönetimini düzenledi ve kültürel yaşamı canlandırdı.
Beşinci Charles, kral naibi olduğu zaman başta hâzinenin yoksulluğu, Navarro Kralı Charles’ın [Kötü] entrikaları, İngilizler’in aşırı istekleri ve köylülerin sefaleti gibi birçok sorunla uğraşmak zorunda kaldı. Babası için İngilizler‘in istediği fidyeyi toplayabilmek için, Genel Devlet Meclisi’ni iki kez toplantıya çağırdı. Laon Piskoposu Lecoq ile Parisli tüccarların önderi Marcel’in denetimindeki meclis, Charles’dan para karşılığında, birçok ödün aldı. Charles 3 Mart 1357’de imzaladığı Büyük Buyruk ile özel danışmanlarını terketmeyi, anayasal ve parlamenter bir yönetim kurmayı kabul etti. Bu ödünlere karşın Marcel’in, Charles’ın 22 Şubat 1358’de iki mareşalini öldürtmesi üzerine, Charles Paris’ten kaçarak Compiegne’de kendi meclisini topladı. Artoie ve Picardy soyluları ve Champagne yöneticileri ile ittifak yaparak güçlendi. 31 Temmuz 1358’de Marcel’in öldürülmesi üzerine Picardy, Ile-de-France ve Champagne’ı kasıp kavuran Jacquerie köylü ayaklanmaları soylular tarafından bastırıldı. Charles’ın 2 Ağustos 1358’de Paris’e girmesiyle 1335’ten beri Genel Devlet Meclisi’ne egemen olan tüccarların etkinliği kırıldı ve Charles’ın otoritesi sağlandı.
Mayıs ve Ekim 136C’ta imzalanan
Bretigny ve Calais antlaşmalarıyla İngiliz Kralı III. Edward, Fransa’nın
güneybatısındaki toprakların çoğunu ve fidyenin önemli bir bölümünü aldı ve
ateşkes ilan edildi.
Serbest bırakılan Il. Jean
Fransa’ya döndü ancak fidyenin kalan kısmı ödenmeyince yeniden tutsak edildi ve
Londra’ya götürüldü. Il. Jean 18 Nisan 1364’te tutsak iken öldü ve Charles
Fransa kralı oldu.
Beşinci Charles kral olduktan sonra, naiplik döneminde edindiği deneyimlerden yararlanarak 100 Yıl Savaşları ile yıpranmış olan ülkesini asken, siyası ve kültürel yönden güçlendirmeye çalıştı. Bertrand du Gueselin gibi değerli askerlerden Şansölye Jean ve Guillaume de Dormans, Pierre d’Orgemont gibi danışmanlardan yararlandı. İlkin Navarre Kralı Charles [Kötü] Mayıs 1364’te Cocherel savaşı ile bozguna uğratıldı ve Normandiya’daki malları Montpellier Senyörlüğü’ne devredildi. Ardından Bretagne’daki veraset savaşlarına son vermek için Auray’de İngilizlerle savaştı. Savaşı kaybettiyse de 2 Nisan 1365’teki Guerande Antlaşması ile askeri yenilginin yıkımı bir ölçüde giderildi ve Monfort Fransa’ya bağlandı. Compagnies adındaki paralı askerlerin yarattığı sorunlar, bunların 1366’da I.Pedro’ya karşı Castilla Kralı II. Enrique’i desteklemek üzere İspanya’ya yollanmalarıyla çözüldü.
Calais Antlaşması’nın bazı
maddelerindeki belirsizlikler nedeni ile Fransa ve İngiltere 1368’de yeniden
savaşmaya başladılar. Savaş sırasında Rouerge ve Limousin işgalden kurtarıldı.
1373’te Pouitou, 1377’de Aunis ve La Saintonge yeniden ele geçirildi. 1380’e
gelindiğinde İngilizlerin işgalinde Calais, Bordeaux, Bayonne, Chcrbourg ve
Brest’ten başka yer kalmamış, Fransa’daki İngiliz işgali önemli ölçüde
durdurulmuştu.
Charles tüm bu savaşlara mali kaynak yaratmak için ticaret, tuz ve maden vergilerini zorla toplamaya başladı. Krallığı sona erinceye dek bu uygulamalarını sürdürdü. Mali danışmanı Nicolas Oresme’e kamu denetiminden bağımsız bir mali örgüt kurdurdu. Bir saray hâzinesi ve sağlıklı bir para birimi yarattı. Aydın bir kral olan Charles, bilimsel ve sanatsal yaşamın canlanması için de çalıştı. Papaz Raoul de Presles ve Nicolas Oresme’den Augustine ve Aristoteles’i Fransızca’ya çevirmelerini istedi. Yeniden inşa ettirdiği Louvre’da elyazmalarından oluşan bir kitaplık kurdurdu. L’Hötel du Saint-Pöl, Bastille ve Versailles’ın yapımlarını tamamlattı. Dinsel ayrılıklara önem vermeyen bir kişi olarak Yahudileri korudu, Languedoc’daki Engizisyon’un eylemlerini sınırlamaya çalıştı.
Beşinci Charles Fransa’nın siyasi birliğini sağlayan bir kral olarak tanınmıştır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu
yayıncılık.
Yorumlar kapalı.