Richard Cumberland kimdir? Hayatı ve eserleri: (1631-1718) İngiliz, filozof ve tanrıbilimci. 18.yy Ingiliz ahlak felsefesinin gelişmesinde etkili olmuştur. 15 Temmuz 1631’de Londra’da doğdu, 9 Ekim 1718’de Peterborough’da öldü. St.Paul’s School’dan sonra 1648’de Cambridge Üniversitesi’ne bağlı Magdelene College’a girdi. Başarıyla sürdürdüğü tıp öğrenimini, papaz olmak için 1658’de bırakınca, önce Northamptonshire’ın Bramton kasabasına bölge papazı olarak atandı. 1661’de Cambridge Üniversitesi’nin on iki resmi vaızından biri oldu.l667’de Stanford’daki Allhallows kasabası kilise yöneticiliğine getirildi. Katoliklik’i seçen Kral II. James dönemindeki mezhep çatışmalarında, inançlı bir Anglikan olarak tutumu, Kral III. William tarafından ödüllendirilmek istendi ve 1691’de ölünceye dek görevde kaldığı Peterborough piskoposluğuna getirildi. Richard Cumberland, Tevrat ile tarihsel olaylar arasındaki bağlantıyı incelemek amacıyla, Yahudi tarihini konu edinen çalışmalara başladı. Üç kitap tutan bu araştırmalarını ölümünden sonra, damadı Squire Payne yayımladı. Cumberland’ın felsefesini açıkladığı ve Hobbes’a yazılı ilk karşı çıkış olarak önem taşıyan tek yapıtı De Legibus Naturae 18.yy’a kadar pek ilgi görmedi.
Aydınlanma öncesinde, 17.yy İngiliz felsefesi iki yolda gelişmiştir. Bunlardan biri gerek yaşadığı dönemde gerek ölümünden sonra yoğun tartışmalara yol açan Hobbes’u izleyen, öteki de Hobbes’a karşı olan görüşlerin yoğunlaştığı ve reformcu kilise çevresine bağlı kalarak 18.yy İngiliz ahlak felsefesinin gelişmesini sağlayan akımdır. Bu ikincisinin öncülerinden olan Cumberland, ahlak ve devlet öğretisini, insanın kendi varlığını koruma güdüsü üzerinde temellendiren Hobbes’a karşı çıkarken, bir ölçüde Hugo Grotius’a dayanır. Grotius, De Iure Belli et Pacis (“Savaş ve Barış Hukuku Üzerine”) adlı yapıtında insan doğasının bir özelliği olduğunu varsaydığı “toplumlaşma eğilimi”ni toplumun temeli saymaktadır.
Cumberland ahlak öğretisini, tüm ahlak yasalarının kaynağı olan tek bir doğa yasası üzerine kurar. Bu yasaya göre kişi, eylemleriyle doğal olarak “en yüksek iyi”ye yönelmiştir. Kendi “iyiliği” ancak, parçası olduğu bütünün (toplumun) “iyiliği” ile gerçekleşebilir. Burada Cumberland, tıp bilgisinin de etkisiyle insan gövdesini örnek alır. Bir organ, nasıl gövdeyi, en iyi konumda tutmaya yönelik bir nitelikte çalışırsa, insan da içgüdüsel olarak “türdeşlerinin iyiliği”ni öyle ister. Gövdedeki bu uyumlu işleyiş zaman zaman bozulabilirse de, genel eğilim, organların tüm gövdeyi daha sağlıklı yapmak üzere işlemeleridir. insan bu işlevine karşıt yönde davrandığında acı çeker, yerine getirdiğinde ise mutluluk duyar. Yani, ödül ve ceza ahlaki davranışın kaynağı değil, ilaç gibi, doğal olan bu uyumlu yapıdaki bozuklukları düzeltmeye yarayan öğelerdir. Devletin ve toplum yaşamının kökeni, türdeşlerinin iyiliğini istemek ve “en iyi”ye varmak çabasıdır. Yoksa Hobbes’un savunduğu gibi devlet insanın varlığını korumak çabasından kaynaklanan sürekli savaş durumunun yarattığı güvensizlik ortamına çözüm olarak ortaya çıkmamıştır.
Cumberland’a göre bir davranış, “bütünün iyiliği ”ne yönelikse “doğal olarak iyi”dir. Bu ereğe ulaşmanın en kısa yolu “doğru davranış”tır. “Doğa yasası” na tam anlamıyla uyum gösteren davranışsa, “ahlak yönünden iyi”dir. “Doğa Yasası”mn tümüyle deney, gözlem ve usa dayandığını savunan Richard Cumberland, kendi yaklaşımını bilimsel ve metafizik dışı diye niteler. Bir din adamı olmasına karşın, görüşlerine Kutsal Kitap’ta kaynak aramamıştır. Tanrı’yı insanları toplumda uyum içinde tutan ve doğa yasasına uymadıklarında, onlara karşı yaptırımlar uygulayan, gene bu yasa bağlamında, bir us varlığı olarak görür.
Ralph Cudworth, Francis Hutcheson, Shaftesbury ile türlü benzerlikleri olan Cumberland, ahlak felsefesini tam anlamıyla bir dizge durumuna getirememişse de, Bentham ile başlayan İngiliz Yararcı Okulu üzerinde etkili olmuştur. Ahlak ilkelerini matematiksel önermelere benzettiği için Samuel Clarke’ı etkilediği söylenebilir. Yarı -matematiksel mantığı geliştiren ilk filozoflardan biri olarak da anılmaktadır.
Richard Cumberland Eserleri:
- De Legibus Naturae, Disquisıtio Pbilosophica, 1672, (“Doğa Yasaları Üstüne Felsefe Araştırmaları”);
- Origines Gentium, 1724, (ö.s.), (“İnsan Soyunun En Eski Kaynakları”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 28, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.