Cattell, Raymond Bernard kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1905) İngiliz, psikolog, insanın kişilik yapısına ilişkin çalışmalarıyla tanınmıştır. 16 yaşında Londra Üniversitesine girdi. Fizik ve kimya dallarında eğitim gördü. Bu sırada psikolojiye ilgi duyarak University College Laboratuvarında Spearman’la birlikte beş yıl araştırmacı olarak çalıştı. 1929’da King’s College’dan doktora derecesini aldı. Daha sonra Exeter Üniversitesinde ders vermeye başladı. Leicester kentindeki okullara psikolojik hizmet sağlamaya yönelik çalışmaları yönetti. Bir yıl boyunca ABD’deki Columbia Üniversitesinde Edward L. Thorndike ile birlikte laboratuvar araştırmacısı olarak çalıştı. Clark ve Harvard üniversitelerinde ders verdi. II. Dünya Savaşı sırasında ABD ordusunda, personel seçimine yardımcı olacak çalışmalar yaptı. Savaştan sonra Illinois Üniversitesinde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. Burada Kişilik ve Grup Analizi Laboratuvarını kurdu.
Cattell, insan kişiliğini nesnel ölçütlere dayanarak açıklamaya çalışmıştır. İngiliz Psikoloji Okulu’ndan etkilenen Cattell, davranışı etkileyen biyolojik öğelere ağırlık tanımıştır. Ona güre, insan davranışları henüz tanımlanmamış bir yapıya sahip olmakla birlikte doğal olarak organik bir nitelik taşır. İnsan davranışlarının karmaşıklığı çok-nedenselliğin araştırılmasına olanak tanıyan bir yöntemi gerekli kılmaktadır. Cattell kişiliğin temel özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak Spearman’ın faktör analizi yöntemini kullanmış, kişilik yapısının incelenmesinde, sübjektif unsuru azaltmaya çalışmıştır.
Caltell’e göre, kuram, araştırmalardan kaynaklanmalı ve aynı zamanda deneyse! araştırmalara yön vermelidir. Cattell, faktör analizinin tek bir mutlak sonuca yol açmayacağını görmüş, tek bir örnekten kalkarak elde edilen sonuçları abartmanın neden olabileceği tehlikelere işaret etmiştir. Bunun için kuramlar yetkinleşene dek, doğruluklarının değişik alanlarda yapılan deneysel araştırmalarla sınanmasını önermiştir.
Cattell’e göre, insan kişiliğine ait temel özellikler evrenseldir; bunlar, kültürler arası ve insanlığın kökleşmiş özellikleridir. Ona göre, farklı toplumlarda, kişilik özelliklerini tanımlayan öğeler arasındaki karşılıklı ilişkiler değişmemektedir.
Cattell’in önerdiği yöntemsel yenilikler, Davranışçı Okul sosyal bilimcileri tarafından yeterli bir matematiksel yetkinliğe ulaşmadığı savıyla eleştirilmiştir.
Cattell Eserleri:
- An Introduction to Personality Study, 1950, (“Kişilik Araştırmasına Giriş”);
- Personality: A Systematic Theoretical and Factual Study, 1950, (“Kişilik: Teorik ve Olgusal Bir Sistematik Araştırma”);
- Handbook of Multivariate Experimental Psychology, 1966, (“Çok Değişkenli Deneysel Psikoloji El Kitabı”);
- The Scientific ilse of Factor Analysis, 1978, (“Faktör Analizinin Bilimsel Kullanımı”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 22, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.