Mahmut Celâlettin Cüda kimdir? Hayatı ve eserleri

Mahmut Celâlettin Cüda kimdir? Hayatı ve eserleri: (1904) Türk, ressam. Natürmort türündeki resimleri ve sanatçıları örgütleme çabalarıyla tanınmıştır. Fethiye’de doğdu. 1909’da Üsküplü Mahalle Mektebi’ne girdi. 1912’de Fatih Merkez Rüştiyesi’ne başladı. Ortaöğrenimini Darüşşafaka’da tamamladı. 1918’de girdiği Sanayi-i Nefise Mektebi’nde (sonra Güzel Sanatlar Akademisi, şimdi Mimar Sinan Üniversitesi) Hikmet Onat ve İbrahim Çallı atölyelerinde resim öğrenimi gördü. 1923’te Münih’e gitti. Orada Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi ile birlikte 18 ay süreyle Hans Hoffman’ın (1880-1966) atölyesine devam etti. 1925’te İstanbul’a döndükten sonra yine Çallı atölyesinde çalıştı. Resim öğrenimi için açılan bir yarışmada kazandığı bursla Paris’e gitti. Ecole des Beaux- Arts’da Lucien Simon’un öğrencisi oldu. 1928’de yurda dönünce İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde Namık İsmail’in yanında yardımcı öğretmen olarak göreve başladı. 1929’da Bursa Kız Öğretmen Okulu’ndan resim öğretmenliğine atandı ve aynı yıl Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nin kuruluşunda görev aldı. 1931’de Kırklareli’nde ortaokul resim öğretmenliği yaptı. 1935’te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü’nde kartograflığa başladı. CHP’nin kültür programı çerçevesinde 1938’de Trabzon’da, 1943’te Bitlis’te resim çalışmalarında bulundu. 1949’da Büyük Millet Meclisi için, yurdun çeşitli yörelerinin manzaraları ısmarlanan ressamlardan biri olarak Edirne’de resimler yaptı.

Sanatçılar arasında her zaman birliği sağlamak için çaba gösterdi. 1942’de Türk Ressamlar ve Heykeltıraşlar’, Cemiyeti’nin kurulması için çalıştı. 1950’de Türk Ressamlar Derneği’ni kurdu. 1952’de sekiz sayı kadar çıkan Giizel Sanatlar dergisini yayımladı. 1969’da İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü’nden emekli oldu. Resim çalışmalarını bundan sonra da sürdürdü.

Kişisel sergiler açan ve çeşitli karma sergilere katılan Mahmut Cüda’nın 1976’da Güzel Sanatlar Akademisi’nde bir toplu sergisi düzenlendi.

En çok işlediği konu natürmorttur. Az sayıda manzara, portre ve figürlü kompozisyon da yapmıştır. Natürmortlarındaki nesneleri doğal görünümler içinde, biçimsel bir yorumlama olmaksızın betimler. Işık ve gölge dağılımından bağımsız olarak nesnelerin kendine özgü lokal renkleriyle boyadığı elma, kavun, vazo, masa ötüşü gibi nesneleri yine aynı renklerin koyu tonlarıyla hacimlendirir. Hem nesneleri, hem de ayrıntıları, resim yüzeyine gelişigüzel değil, düşünülmüş bir düzen içinde yerleştirir. Bu nesnelerin doğal dokusunu tüm ayrıntılarıyla görülebilecek biçimde verir. Ama bu natürmort öğelerinin maddeleri arasındaki doku farklılığı boya tekniğine yansımaz. Boyayı tüm tuvale hemen hemen aynı kalınlık ve düzlükle sürer. Resimlerinin her noktasına eşdeğerde yaydığı ışık ise bir çeşit tekdüzeliğe yol açar, illüstrasyonlarında ve desen portrelerinde daha değişik bir tutumu vardır. Kişilerin karakterlerini natürmortlarında görülmeyen deformasyonlarla (biçim bozma) verir.

Mahmut Celâlettin Cüda bu çalışmalarından başka aralıksız olarak yirmi beş yıl boyunca İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun çıkardığı Yeni Adam dergisine kapak resimleri de yapmıştır.

Mahmut Celâlettin Cüda Eserleri:

Resim: 

1. Heykelli Natürmort, 1942; 
2. Saksılar, 1946; 
3. Paşa Çadırı, 1955; 
4. Edirne’deki Eski Cami, Kapısı, 1956; 
5. Suzan Karamanlıoğlu’nun Portresi, 1960; 
6. Torsolu Natürmort, 1960; 
7. Yeşil Bezli Natürmort, 1965; 
8. Elmalar, 1966; 
9. Aynalı Natürmort, 1970; 
10. 10.Elmalar, 1970; 
11. 11.Natürmort, 1971; 
12. 12.Bebekli Natürmort, 1972; 
13. 13.Oya, 1976. 

Kitap: 

1. Kılavuzun Böylesi, 1973; 
2. Bir Bardak Yağmur Suyu İçiverin Gitsin, 1973.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 28, Anadolu yayıncılık.