Johann Blumenbach kimdir?

Johann Blumenbach kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1752–1840) Alman fizyolog. Fiziksel antropoloji­nin kurucularındandır. Johann Friedrich Blumenbach 11 Mayıs 1752’de Gotha’da doğdu. 22 Ocak 1840’ta Göttingen’de öldü. Tıp ve fizyoloji öğrenimi gördü. 1776’da henüz 23 yaşındayken Göttingen Üniversitesinde profesör ol­du ve 1835’e değin doğa tarihi, fizyoloji, antropoloji ve anatomi dersleri verdi. Kendi alanında ders kitapla­rı yazdı.

Göttingen’deki tıp ve fizyoloji öğrenimi sırasında Christian Büttner’den büyük ölçüde etkilenen Blumenbach, Büttner’in ölümünden sonra, onun doğa tarihi koleksiyonunu düzenlemekle görevlendi­rildi. Doğa bilimci olarak Blumenbach’ın önemi, Almanya’da karşılaştırmalı anatomiyi yaymasında ve zoolojinin bir bilim olarak tanınmasına katkıda bulunmasındadır. Blumenbach, hayvansalyaşam biçimle­rinin incelenmesinde anatomiyi dikkate almakta Cuvier’den önce davranmış, hayvan türlerinin iç organla­rının yapısına, dış özellikleri ve yaşam biçimlerinden daha fazla önem tanımasıyla da Linnaeus’dan ayrıl­mıştır. Primatları, bimana ve quadrumana olarak ikiye ayırması ve bu iki tür arasındaki temel farklılık­larda ısrar etmesi nedeniyle Darwinci kurama karşı çıkanlar tarafından desteklenmiştir.

Blumenbach insanlık tarihinin incelenmesinde karşılaştırmalı anatominin önemini vurgulayan ilk kişidir. Kafataslarını ölçerek insan cinsini, Kafkas, Malayalı, Habeş, Moğol ve Amerikan olmak üzere 5 aileye ayırdı. 1775’te yazdığı De generis humani varietate nativa (“İnsan Türlerinin Doğuştan Deği­şiklikleri Üzerine”) adlı kitabında, insan türlerinin kafatasları ve iskeletleri üzerindeki ölçümlerin so­nuçları incelenmiştir. İnsan türlerini 5 aileye ayırarak yaptığı sınıflandırma ile kendisinden sonra yapılan ırk sınıflamalarının temelini atmıştır. Kafkas ırkını oriji­nal ırk olarak kabul eden Blumenbach, Amerikan ve Malayalı ırkını geçiş ırkları, Moğol ve Habeş ırklarını ise en yozlaşmış iki ırk olarak ele almaktadır. Irk gelişimi anlayışına Herder’in evrim anlayışını sokan Blumenbach, çağdaş insanın, iklim, toprak, kalıtım ve sosyal çevre ile belirlenen bir evrimin sonucu oluştu­ğunu kabul etmektedir. Adem ve Havva’nın beyaz ırktan olduğunu savunan Blumenbach, öteki ırkların ortaya çıkışını bir yozlaşma olarak görmektedir.

Blumenbach’a göre genelde ırkların oluşu mad­di çevre koşullarının bir sonucudur. Örneğin, zenci ırkın rengi, tropik güneşin, Eskimolar’ın rengi rüzgar ve soğuk iklimin etkisiyle ortaya çıkmıştır; Çinliler’in Tatarlar’dan daha açık renkli olmasının nedeni kent­lerde yerleşmiş olmalarından ve kendilerini doğa koşullarından daha çok korumalarından kaynaklan­maktadır. Beslenme biçimi, hastalık vb. etkenler de ırksal farklılıklara yol açmaktadır. Ancak, 19. ve 20. yy’daki öteki ırkçı düşünürlerden farklı olarak Blu­menbach, ırkların yozlaşma yönündeki gelişimi­nin tersine çevrilebileceğini ve çevre koşullarının denetim altına alınmasıyla tüm çağdaş insan türlerinin orijinal biçimine dönüşebileceğini savunmaktadır.

Blumenbach’ın en önemli çalışması Büttner’in 60 kafatasından oluşan koleksiyonunu incelediği, Collec- tionis suae craniorium dıversarum gentium illustratae decades’dir (“ Çeşitli Irkların Kafatasları Ko­leksiyonunun Resimli Bölümleri”).

Johann Blumenbach Eserleri

1. İnsan Türlerinin Doğuştan Değişiklikleri Üzerine
2. Çeşitli Irkla­rın Kafatasları Koleksiyonunun Resimli Bölümleri

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansklopedisi, 18. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984