Jean Jacaues Cardaillac kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1766-1845) Fransız, filozof. Seçmeci tinselcilikle Condillac’ın duyumculuğunu uzlaştırmaya çalışmıştır. Jean-Jacques-Severin de Cardaillac Lorrain’de doğdu, Paris’te öldü. Soreze Koleji’nde, papaz olmak için eğitim gördü. Cardaillac, 1789 Fransız Devrimi başlangıcında sarayda papaz olarak görev yaptı. Devrim sırasında tutuklandı, imparatorluk döneminde üniversiteye girdi. Montaban ve Bourbon kolejleriyle Paris Üniversitesi’nde felsefe okuttu.Daha sonra akademi müfettişi oldu ve ölünceye dek bu görevde kaldı. Cardaillac, felsefe alanında, önce Fransız Devrimi ve Napole’on döneminde okullarda ders olarak okutulan Condillac ve öğrencisi Laromiguiere’den, daha sonra da derslerini izlediği Royer-Collard ve V. Cousin’den etkilenmiştir. Bu arada Alman felsefesini ve Kant’ın “Salt Aklın Eleştirisi”ni incelemiş, hiçbir felsefe okuluna bağlı kalmamıştır.
Değişik görüşleri benimseyen filozoflardan etkilenerek yazdığı Etudes Elementaıre de Philosophıe adlı yapıtında, ne duyumculuğun ulaştığı düzeyi aşabilmiş, ne de tinselciliğin geldiği noktaya çıkabilmiştir. Yeni ve derin bir görüş getirememiş, ancak sağduyu ve gözlemlere dayanan bir öğreti geliştirmiştir. Cardaillac’a göre “ben”de duygu, bilgi ve istenç birbirine dönüştürülemeyen üç güç olarak bulunur. Duygu, bilgi ve istencin nedeni değilse de koşuludur. Duygu hem insanı nesnelerle ilişkide bulunduran duyumu, hem de kendi benzerleriyle bağlantısını sağlayan ahlak duygusunu içerir. Bunun yanı sıra, izlenim ve düşünceyi birbiriyle doğrudan doğruya karşılaştırabilen oran duygusu ile kendini tanımaya ve başkalarını yargılamaya yarayan içduyuyu da kapsar. Bütün düşünce ve yargıların kaynağı anlaktır. Deneye bağımlı olan ve öteki güçleri yönlendiren us, genel gerçekleri görür. Gözlem yoluyla yakalanan tikel ve olumsal nesnelerin arasından zorunlu olanları us seçer. Us gerçeği görmek, seçmek ve saptamak içindir.
Cardaillac’a göre kişi kendini hem neden hem de sonuç olarak algılar. Dış nesneler organlar üstünde bir etki yaptığı zaman kişi, bu etkinin tepkisini duyar ve olgunun bir bölümünü algılamasına karşılık içduyu yoluyla tümünü birden kavrar. Burada neden kişinin kendi dışından gelir ve sonucu oluşturur. Duyumlarda bilincin algılamadığı, ancak yargı ve edimler üstünde etki yapan öğeler bulunur. Bu yüzden çağrışıma, Fransa’da o zamana dek kavranamayan, bir önem veren Jean Jacaues Cardaillac, belleği de alışkanlığın bir biçimi sayar.
Cardaillac’ın görüş ve yapıtları uzun süre gözardı edilmiş, ancak iskoç filozof ve mantıkçı Hamilton’un kendi yapıtlarında onun düşüncelerini değerlendirmesiyle yeniden ilgi çekmiştir.
Jean Jacaues Cardaillac Eserleri:
Etudes Elementaire de Philosophıe, 2 cilt, 1830, (“Felsefeye Başlangıç İncelemeleri”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 22, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.