James Carter kimdir? Hayatı: (1924) ABD’li siyaset adamı. 1976-1980 arasında devlet başkanlığı yapmıştır. James (Jimmy) Earl Carter Jr. 1 Ekim 1924’te Georgia Eyaleti’nin Plains kasabasında doğdu. Yer fıstığı çiftçisi James Earl Carter Sr. ile Lillian Gordy’nin oğludur. Plains lisesinde ve Georgia Southwestern College’da okudu. Georgia Institute of Technology’de nükleer mühendislik öğrenimi gördü. Anna-polis’teki Birleşik Devletler Deniz Harp Akademisi’ni bitirdi. Yedi yıl Deniz Kuvvetleri’nde Amiral Hyman Rickover ile nükleer denizaltı programında çalıştı. On yüzbaşı rütbesine yükseldi. 1946’da Rosalynn Smith’le evlendi. Carter, 1953’te babasının ölümü üzerine görevinden ayrılarak Georgia’ya döndü, Carter çiftlikleri ve mağazalarının yönetimim üstlendi. Bu dönemde çeşitli derneklerde başkanlık yaptı.
1962’de politikaya atıldı. Georgia Eyaleti’nden senatoya adaylığını koydu. Seçimleri kazanamadı ancak mahkeme kararıyla senatörlüğe hak kazandı. Bu görevi 1966’ya dek sürdü. 1966’da Georgia Eyalet valiliği seçimlerinde başarılı olamadı ancak 1971’de eyalet valiliğini elde etti. 1977 başkanlık seçimleri için Demokratik Parti’nin Haziran 1976’da yapılan kongresinde aday seçildi. Tüm ülkeyi gezerek geniş bir seçim kampanyası yürüttü. Sonunda Gerald Ford’a karşı seçimleri kazandı ve ABD’nin 39. devlet başkanı oldu.
1978’de Washington yakınlarında Camp David’ de Mısır ile israil arasında başlatılan zirve toplantısı Carter’ın çabalarıyla gerçekleşti. Bir ön antlaşma sağlandıktan sonra 26 Mart 1979’da Washington’da üç önderin imzaladığı barış antlaşması Orta-Doğu’da yeni gelişmelere yol açtı.
1972’den beri sürdürülen stratejik silahların sınırlandırılması görüşmeleri Carter döneminde noktalandı. Ancak 18 Haziran 1979’da Viyana’da Başkan Carter ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Brejnev arasında imzalanan antlaşmayı (SALT II) ABD Senatosu, SSCB’nin Afganistan’a müdahalesini gerekçe göstererek, onaylamadı. Bunun üzerine, Carter bir açıklama yaparak Sovyetler Birliği bozmadığı sürece, antlaşmanın ilkelerine sadık kalacaklarını açıkladı. SALT II daha sonraki başkanlık seçimlerinde büyük ölçüde propaganda aracı olarak kullanıldı.
Carter, Ekim 1979’da 16 Ocak 1979’dan beri ülkesine kabule yanaşmadığı devrik İran Şahı Rıza Pehlevi’nin, tedavi amacıyla ABD’ye girmesine izin verdi. Bu, İran’da büyük tepkiye yol açtı. 4 Kasım’da Tahran’daki Amerikan elçiliğini işgal eden öğrenciler, 66 kişiyi rehin aldılar. İstekleri, rehineler karşılığında Şah’ın İran’a geri verilmesiydi. Carter, 12 Kasım’da İran’dan petrol almamayı kararlaştırdı, iki gün sonra da İran’ın ABD’deki hesaplarını dondurduğunu açıkladı. 24 Nisan 1980’de İran’daki Amerikalı rehineleri kurtarmak amacıyla girişilen operasyon başarısızlıkla sonuçlandı.
Ülkedeki enerji krizi konusunda bir şey yapamaması, fiyatların ve faizlerin hızla yükselmesi, kardeşi Billy Carter’ın adının mali bir yolsuzluğa karışması gibi nedenlerin de etkisiyle 4 Kasım 1980 başkanlık seçimlerinde başarılı olamadı. Başkanlık görevini Ronald Reagan’a bıraktıktan sonra Plains’deki çiftliğine döndü.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 23, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.