Henry St. John Bolingbroke kimdir?
Henry St. John Bolingbroke kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1678-1751) İngiliz devlet adamı ve siyaset felsefecisi. İngiltere’deki muhafazakâr Tory Partisi’nin kurucularındandır. 1 Ekim 1675’de Londra’da doğdu, 12 Aralık 1751’de Battersea’de öldü. Babası Sir Henry St. John, annesi ise Lady Marv Rich idi. 1698-1699 arasında bir dünya gezisine çıktı. 1701’de parlamentoya girdi. 1704’te Kraliçe Anne yönetiminin savaş bakanı oldu. 1708’de bu görevinden istifa etti ve parlamentodaki yerini kaybetti. 1710’da kurulan yeni Tory hükümetinde devlet bakanı oldu. 1712’de Vikont unvanını aldı. 1713’te Utrecht Antlaşması’nın imzalanmasını sağlaması Bolingbroke’a savaşın bitmesinden yana olan orta sınıfların desteğini kazandırdı. 1714’te Kraliçe Anne’ın ölümünden sonra liberal bir siyasal eğilimi temsil eden ’Whigler’c yakınlığı ile tanınan I.George’un kral olmasıyla Bolingbroke görevinden alındı. Whig yönetimininTory bakanlarıylailgili soruşturma açması üzerine 1715’te Fransa’ya kaçtı. Bu ülkede geçirdiği 10 yıl boyunca siyaset ve felsefeyle ilgilendi. 1725’te İngiltere’ye döndü. Ancak soyluluk haklarının tümünü kullanmasına izin verilmemesi sonucu Lordlar Kamarası’nın ve aktif politikanın dışında kaldı. 1726’da haftalık bir dergi olan Craftsmen’i kurdu ve on yıl boyunca bu dergide editör olarak çalıştı.
Bolingbroke, Whig Partisi, Walpole ve İngiltere Bankası tarafından temsil edilen mali ve ticari kapitalizmin veni düzenine karşı aristokrat sınıfların önde gelen savunucusu olmuştur. Robert Walpole’un başbakan olduğu Whig hükümetine karşı etkin bir mücadele sürdürmüştür. 1739’da yazdığı ve 1749’da yayımlanan The Idea of a Patrıot Kıng (“Yurtsever Bir Kral Fikri”) adlı denemesinde Kral II. George’un oğlu olan Prens Louis Frederic’ten monarşiyi güçlendirmesini ve Walpole’ün parlamenter yönetiminin yozlaşmış uygulamalarına son vermesini istemiştir. Onun bu denemesi daha sonra kral olan Louis Frederic’in oğlu III. George’un eğitiminde önemli bir rol oynamıştır.
Bolingbroke, İngiltere için yeni bir siyasi yönetim biçimi önermiştir. Ona göre Ingiliz Anayasası kurduğu denetim ve denge mekanizmalarıyla, vatandaşlara tanıdığı özgürlüklerle, parlamenter yapıya ilişkin özgün düzenlemeleriyle ve krallığa tanıdığı imtiyazlarla geçmişte toplumun sosyal yapısına tam bir uygunluk göstermiştir. Ancak Whigler’in temsil ettiği para sahibi sınıflar, parlamenter yozlaşma ve parti politikası bu uyumu bozmuştur. Yeni İngiltere, gerçek sorumluluklarını bilen yurtsever bir kral ile halkın ittifakı sonucu oluşacaktır. Bu ittifak gerçek anlamda Ingiliz olmayan Whig oligarşisini devirecektir.
Bolingbroke doğal bir din anlayışını benimseyen Deism’i savunmuştur. Bununla birlikte Rasyonalizm’ den büyük ölçüde etkilenmiştir. Ölümle birlikte insanın tümden yok olduğunu savunmuştur. Ona göre Tanrı’nın varlığı akıl yürütme yoluyla ispatlanabilir ve ispatlanmalıdır. Yalnız doğru bir mantık Tann’nın varlığını gösterebilir. Yardımseverlik ve merhamet sadece mantık temelinde kurulabilir. Bo- lıngbroke mümkün olabilecek tüm dünyaların en iyisinin varolan dünya olduğuna inanmış, varolan haksızlıkları görmezlikten gelmiştir. Önsel (a priorı) mantık üzerindeki tüm ısrarına rağmen mantığın yanılabileceğim ve bunun ilkel dinlere dönülerek düzeltilebileceğini savunmakta olan Bolingbroke bütün Dcistler gibi papazlık mesleğine karşı çıkmıştır.
Bolingbroke’un düşüncesi daha sonra A. Pope tarafından yazılan Essay on Man (“İnsan Üstüne Deneme”) adlı ünlü esere temel olmuştur.
Bolingbroke Eserleri
- Dıaenalıon Upon Parties, 1734, (“Partiler Üzerine Tez”);
- Letters on History, 1735, (“Tarih Üzerine Mektuplar”);
- The Idea of a Patrıol King, 1749, (“Yurtsever Bir Kral Fikri”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 18. cilt, Anadolu yayıncılık, 1984
Yorumlar kapalı.