Francesco Cripsi kimdir? Hayatı ve eserleri: (1819-1901) İtalyan devlet adamı. İtalya’nın birleşmesi için çalışmış, 1887-1891 ve 1893-1896 arasında başbakanlık yapmıştır. 3 Ekim 1819’da Sicilya’nın Ribera kasabasında doğdu, 12 Ağustos 1901’de Napoli’de öldü. Çocukluğu Sicilya’da geçti. Palermo Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördükten sonra Sicilya’dan ayrılarak Napoli’ye gitti. Burada avukatlık yapmaya başladı. Aynı dönemde cumhuriyetçi düşünceleri benimsedi ve cumhuriyetin kurulması için başlatılan eylemlere katıldı. 1848’de Sicilya’daki devrimci harekete katıldı ve kurulan geçici hükümette görev aldı. 1849’da devrimci hükümet devrilince Napoli’den ayrılmak zorunda kaldı ve Torino’ya geçti. 1853’te kentte başgösteren bir ayaklanmadan sorumlu tutularak Torino’dan çıkarılınca Malta’ya daha sonra da 1855’te Londra’ya gitti ve burada İtalyan cumhuriyetçi hareketinin önderlerinden Giuseppe Mazzini ile tanıştı. 1857’de Paris’e gittiyse de, Orsini suikastı nedeniyle kentten ayrılmak zorunda kaldı. 1859’da Sicilya’ya dönene dek çeşitli Avrupa kentlerinde dolaştı. Francesco Cripsi Sicilya’ya döndükten sonra, İtalyan Birliği’nin sağlanması yolundaki mücadelesini yoğunlaştırdı. Mayıs 1860’ta Garibaldi ile birlikte Cenova’dan Sicilya’ya düzenlediği Binler Sefer’i başarıya ulaşınca, kurulan geçici hükümette içişleri bakanlığı görevini üstlendi. Francesco Cripsi İtalyan Birliği’nin Piyemonte monarşisi dışında gerçekleşmesi gerektiğini savunuyordu. Sicilya ve Napoli Kasım 1860’da Piyemonte’ye bağlanınca hükümetteki görevinden ayrıldı. 1861’de Sicilya milletvekili olarak İtalyan Parlamentosu’na girdi. Francesco Cripsi, milletvekilliğinin ilk yıllarında Başbakan Kont Cavour’a karşı yürütülen sol muhalefetin önderliğini yaptı. 1865’ten başlayarak monarşinin milli birliği pekiştireceğini ve birliğin cumhuriyetin kurulmasından daha önemli olduğunu savunmaya başladı. Bu düşünceleriyle Kral Il.Vittoria Emanuele’nin desteğini kazandı.
Francesco Cripsi 1876’da solcu Depretis iktidara gelince Millet Meclisi’ne başkan seçildi. 1877-1878 yıllarında Depretis hükümetinde içişleri bakanlığı görevinde bulundu. Bakanlıktan ayrılışını izleyen 9 yıl boyunca, yayımladığı Riforma gazetesinde Depretis iktidarını eleştirdi. 1887’de yeniden siyasi yaşama atıldı ve içişleri bakanlığına getirildi. Aynı yıl, Depretis’in ölümü üzerine, başbakan oldu. Başbakanlığın yanı sıra, içişleri ve dışişleri bakanlığı görevlerini de üstlenen Francesco Cripsi kamu düzeni ile ilgili baskıcı önlemler aldı. Toplanma ve örgütlenme özgürlüklerini sınırladı. Afrika’daki İtalyan sömürge yönetimim güçlendirme ve sömürge topraklarını genişletme amacına yönelik yayılmacı bir siyaset izledi.
Bu siyasetin, Üçlü İttifak’ın diğer üyesi Almanya ve Avusturya-Macaristan tarafından da onaylanmasını sağlamaya çalıştı. İtalya’nın Afrika’daki çıkarlarına engel olan Fransa’nın güçlenmemesi için Francesco Cripsi 1887’de hükümeti Fransa ve İtalya arasındaki ticaret antlaşmasını bozmaya ikna etti. Bu karar, İtalya ile Fransa arasında 10 yıl sürecek olan gümrük savaşlarını başlattı ve sonuçta Italyan ekonomisinin büyük zarar görmesine neden oldu. Artan mali güçlükler karşısında çalışanlar kesiminde hoşnutsuzluklar baş- gösterince hükümete karşı eylemler başladı. Francesco Cripsi, Sicilya ve Luniglana’daki işçi ve köylü eylemlerini zor kullanarak bastırma yoluna gitti. Bu uygulamaların yarattığı hoşnutsuzluklar nedeniyle 1891’de başbakanlıktan ayrılmak zorunda kaldı. 1893’te yeniden başbakanlık görevine çağrılan Francesco Cripsi, ülkenin iktisadı durumunu düzeltmeye yönelik önlemler alırken, baskıcı yöntemleri de artırdı.
Tüm sosyalist örgütleri ve işçi, köylü birliklerini kapattı, binlerce kişiyi vatandaşlıktan çıkardı. 1894’te Millet Meclisi’ni dağıtarak ülkeyi bir diktatör gibi yönetmeye başladı. Afrika’daki saldırgan siyasetini sürdüren Francesco Cripsi, İtalyan ordusu 1896’da Adua’da Habeş ordusu tarafından bozguna uğratılınca bir kez daha başbakanlıktan ayrılmak zorunda kaldı. Crispi’nin İtalya’yı büyük bir sömürgeci devlet yapma yolundaki düşünceleri, daha sonra Mussolini tarafından gerçekleştirilmeye çalışıldı.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 28, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.