Ferdinand Julius Cohn Kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1828-1898) Alman doğa bilgini. Özellikle suyosunları ve mantarlar üzerinde çalışmış, bakteriyolojinin temellerini atmıştır. 24 Ocak 1828’de Silezya’daki Breslau (bugün Polonya’da Wroclaw) kentinde doğdu. 25 Haziran 1898’de aynı yerde öldü. Üç çocuklu, yoksul bir Yahudi ailesinin oğluydu. Daha çok küçük yaşta üstün yeteneğini sezen ailesinin gösterdiği tüm ilgi ve çabalara karşın, çelimsiz ve çekingen bir çocuk olan, üstelik kulakları çok ağır işiten Cohn’un ilk gençlik yılları oldukça mutsuz geçti. 1842’de Breslau Üniversitesi’nde felsefe öğrenimine başladıysa da, botaniğe duyduğu ilgi giderek arttığından 1846’da Berlin Üniversitesi’ne geçti ve bir yıl sonra, henüz 19 yaşındayken botanik dalında doktora derecesini aldı. Cohn’un botaniğin yanı sıra mikrobiyolojiye yönelmesinde, Berlin Üniversitesi’ndeki öğretmenlerinden Johannes Müller ile özellikle Ehrenberg’in büyük payı olmuştur.
1849’da, ömrünün sonuna değin yaşayacağı Breslau’ya dönen Ferdinand
Julius Cohn, ertesi yıl
Breslau Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak ders vermeye başladı,
1859’da yardımcı profesörlüğe, 1872’de de profesörlüğe getirildi. İsteğini
yetkililere kabul ettirebilmek için on yıldan çok uğraşarak, kendi önerisi ve
girişimiyle 1869’ da Breslau’da dünyanın ilk bitki fizyolojisi enstitüsünü
kuran ve ölünceye değin yöneticiliğini üstlenen Cohn, ertesi yıl da Beitraege zur Biologie der
Pflanzen
(Bitki Biyolojisine Katkılar) adlı derginin yayımını başlatarak bakteriyoloji
alanındaki yeni gelişmeleri bu dergi aracılığıyla duyurdu.
Meslek yaşamının ilk yıllarında, sınıflandırmanın alt
basamaklarındaki bitkiler, özellikle birhücreli su- yosunları ve mantarlar
üzerinde çalışan, ayrıca rotatorlar, kirpikliler gibi basit yapılı hayvanların
gelişmesini inceleyen Ferdinand Julius Cohn, bu çalışmaları sonucunda, gerek hayvan gerek bitki hücresinde
protoplazmayı tüm yaşamsal etkinliğin temeli olarak tanımladı. Bitki ile hayvan
hücresinin aynı yapısal özellikte olduğunu ve canlı organizmadaki tüm metabolizma
olaylarının gerçekleştiği protoplazmanın yaşamsal önemini vurgulaması, Schwann
ile Schleiden’in geliştirdikleri “hücre kuramı”na yeni bir güç
kazandırmıştı.
1866’dan sonra hemen tüm ilgisini bakteriler üzerinde
yoğunlaştıran Ferdinand Julius Cohn,
bakteriyolojinin kurucularından ve çağının en yetkili bakteriyoloji bilginlerinden
biridir. Dergisinde yayımladığı makalelerinde ve 1872’de basılan Uber Bacterien, die kleinsten ebenden
Wesen
(“Bakteriler, En Küçük Canlı Organizmalar Üstüne”) adlı kitabında, “daire,
dikdörtgen ya da silindir biçiminde, klorofilsiz hücre gruplan” olarak
tanımladığı bakterileri adlandırıp, dört temel grupta sınıflandırarak
bakteriyolojinin temellerini atmıştır. Cohn, bakterilerin de öbür canlılar
gibi morfolojik ve fizyolojik özelliklerine göre türlere ve cinslere
ayrılabileceğini savunan, üstelik her cinsin değişmez olduğunu, değişik çevre
koşullarında bir bakteri cinsinin başka bir cinse dönüşmediğini kanıtlayan ilk
doğa bilginidir. Ayrıca, bazı bakterilerin elverişsiz ortam koşullarında yaşamlarım
sürdürebilmek için sporlar oluşturduklarını ortaya koyan Cohn, kimi basillerin
kaynama derecesindeki sıcaklıklara dayanabilmesini bu olguyla açıklayarak
sterilizasyon tekniklerine de katkıda bulunmuştur.
Koch’un
çalışmalarını destekleyerek yetişmesinde emeği geçen, dergisiyle
bakteriyolojinin gelişmesine büyük katkıda bulunan Cohn, özellikle bakteri sporlarını
gözlemleyip işlevlerini açıklayarak bakterilerin “kendiliğinden üreyen
canlılar” olduğu yolundaki eski ve yanlış inancın yıkılmasında Pasteur ve
Tyndall kadar etkili olmuştur.
Ferdinand Julius Cohn Eserleri:
- Über
Bacterien, die kleinsten lekenden Wesen, 1872, (“Bakteriler, En Küçük Canlı Organizmalar Üstüne”); - “Untersuchungen Uber Bacterien”, Beitraege zur
Biologie der Pflanzen, (2), 1876, (“Bakteriler Üstüne Araştırmalar”); - Die Pflanze:
Vortraege aus dem Gebiete der Botanik, 1882, (“Bitkiler, Botanik Alanından Raporlar”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 26, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.