Claudius Kimdir? Hayatı ve Eserleri: (İÖ 10 – İS 54) Roma imparatoru. İdari yapıda kalıcı düzenlemeler yapmıştır. Tiberius Claudius Drusus İÖ 1 Ağustos 10’da Lugdunum’da (günümüzde Lyon) doğdu. IS 13 Ekim 54’te Roma’da öldü. Babası. Drusus, annesi ise Marcus Antonius’un Octavia’dan olan kızı Antonia idi. Hastalıklı bir çocuktu. Sarayda silik bir yaşam sürdü. Azatlı köleler tarafından yetiştirildi. İyi bir eğitim gördü. Uzun bir süre tarih yazımıyla uğraştı. Atandığı ilk görev İS 37’de yeğeni Caligula ile paylaştığı konsüllük oldu. 41 ’de Caligula bir suikast sonucu öldürülünce Hassa Alayı’nın bağlılık yemini ardından imparator ilan edildi. 25 Ocak 41’de de senato, imparatorluğunu onayladı. Caligula’nın başına gelenlerden ders alan Claudius ilkin kendi güvenliğini sağlamak için kimi suikastçıları cezalandırdı, kimilerini de bağışladı. Caligula ile ilgili belgeleri yaktırdı. Adını anıtlardan sildirdi ve heykellerini yok etti. Sürgüne gönderdiklerini geri çağırttı ve daha önce koyduğu vergileri kaldırttı. Senatonun vetkisinı sınırlandırıp tüm yönetime egemen oldu. Kendisini yetiştiren Azatlılar’a büyük olanaklar tanıdı, imparatorluğunun yanı sıra 42, 43, 47 ve 51’de konsül, 47 ve 48’de de censor oldu. İmparatorluğu sırasında Moritanya’yı, Britanya’yı, Trakya’yı, Likya’yı Suriye’deki küçük bir Yahudi krallığı olan Judaea’yı Roma topraklarına kattı.
Roma
İmparatorluğu’nun Kuzeybatı Afrika’daki Moritanya’yı ele geçirme mücadelesi
daha önce başlamıştı. Ancak yerli halkın direnişi nedeniyle bu
gerçekleşememişti. Claudius gönderdiği güçlü bir orduyla 42’de Moritanya’yı ele
geçirdi. Burayı Caesariensis ve Tingitana adlı iki eyalete ayırdı ve başlarına
atlı sınıfından birer procurator
(imparator temsilcisi) atadı.
Daha
sonra topraklarını kuzeye doğru genişletmeyi düşünen Claudius 43’te
Britanya’yı Taymis’e dek ele geçirdi. Buranın kazanılması nedeniyle senato
tarafından Claudius’a Britannicus sanı verildi. Aynı yıl Doğu ile ilgilenmeye
başladı. Anadolu’daki Pamfilya’yı birleştirerek tek eyalete dönüştürdü. Başına
Q. Veranius’u atadı. Öte yandan ilişkilerinin bozuk olduğu Judaea kralı 44’te,
Trakya kralı da 46’da ölünce buraları da imparatorluk topraklarına katarak
başlarına birer procurator
atadı. 47’de Kuzey Germania’da sık sık ayaklanan kabilelere karşı bir ordu
göndererek bölgede Roma yönetimini yeniden gerçekleştirmiş oldu.
Dört
kez evlenen Claudius ilk iki eşinden boşanarak ayrıldı, imparator olduğunda
üçüncü eşi Messalina ile evliydi. 48’de sevgilisiyle birlik olup Claudius’a
suikast düzenleyen Messalina’yı öldürttü. Ardından 49’da yeğeni Caligula’nın
kız kardeşi Agrippina ile evlendi. Azatlı kölelerden Pallas ile eşi Agrippina’
nin baskısıyla Agrippina’nın ilk evliliğinden olan oğlu Neron’u önce manevi
evlat edindi, daha sonra da princeps
juventutis (veliaht) ilan etti. Eşi Agrippina’nin Claudius üzerinde büyük
etkisi vardı. Claudius kurduğu Colonia Claudia Agrippmensis’e (Köln Kolonisi)
onun adını verdi.
Agrippina
oğlu Neron’u imparatorluk için hazırlamaya başladı. İlk kez 53’te senatoda
konuşmasını sağladı. Aynı yıl Claudius’un öbür evliliğinden olan kızı Octavia
ile evlendirdi. Ardından 13 Ekim 54’te Claudius’u zehirli mantarla öldürerek
yerine önceden veliaht ilan edilmiş olan Neron’un geçmesini sağladı.
Claudius
idari yapıda kalıcı düzenlemeler yaptı. Oluşturduğu kurumların başına önceden
kendisini eğitmiş olan Azatlılar’ı getirdi. Bu Azatlılar hem kendi etkinliklerini
hem de Claudius’un etkinliğini artırdılar.
Başına
Azatlı Narcissus’u getirdiği ab
epistulıs (genel sekreterlik) yönetimle ilgili Grekçe ve Latince çeşitli
yazışmaların geçtiği bir kurumdu. Azatlı Pallas’ m sorumlu olduğu a rationibus
(maliye sekreterliği) tüm eyaletlerin vergilerini denetliyor, mali gücün
imparatorda toplanmasını sağlıyordu. Tüm vergileri bu kurumun oluşturduğu fıscus
(merkezi hazine kasası) topluyordu.
Ayrıca
başında Azatlı Polybius’un bulunduğu libertus a studiis
de (edebi çalışmalar sekreterliği) bu dönemde kuruldu. Claudius yasal
düzenlemeler de yaptı. Ceza mahkemelerindeki yargılama yetkisini özellikle
kendisi üstlendi. Efendi-azatlı köle ilişkilerini saptayan yasalar çıkardı.
Miras hukuku konusuna yeni düzenlemeler getirdi. Claudius’un ele aldığı
sorunlardan biri de Roma’nın yiyecek gereksinimi ile ilgili idi. Fucinus
gölünün sularını kanallarla çektirerek çevresinde tarım yapılabilmesini
sağladı.
Deniz
ticaretini geliştirmek için filolar yaptırdı. Caligula döneminde yapımına başlanan
su yollarım tamamlatarak kentin her yanma su gitmesini sağladı. Gençliğinde
tarihle de uğraşan Claudius, Tyrrhenicon
(Etrüsk Tarihi) ve Carcbedoniacon
(Kartaca Tarihi) adlı Yunanca iki tarih kitabı yazmıştır. Ancak bu yapıtlar
yitiktir. Kendi yaşamını da de
vita sua (“Kendi Yaşamım Üzerine”) adlı bir kitapta anlatmıştır.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 26, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.