Claude Chabrol kimdir? Hayatı ve Eserleri

Claude Chabrol kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1930) Fransız film yönetmeni. Sinemaya Yeni-Dalga akımının önde gelen tem­silcilerinden biri olarak başlamış, da­ha sonra kendi konularını kabul etti­rerek çağın yaratıcı-yönetmenlerinin en ünlülerinden biri olmuştur. 24 Haziran 1930’da, Paris’te doğdu. Tipik bir burjuva ortamında yetişti, eczacılık öğrenimi gördü. Aile mesleğini sürdürecekti ama askerliğini yaptıktan sonra sinemaya yöneldi. Önce 20th Century Fox şirketinin tanıtma bürosunda çalıştı, sonra da Arts ve Cabicrs du Cinema dergilerinde sinema eleştirileri yazmaya başladı. 1957’de Eric Rohmer ile birlikte Hitchcock üzerine eleştirel bir inceleme hazırladı. Hitchcock adını verdiği bu kitapta Hitchcock’u ahlaki bir açıdan irdeledi ve daha sonra kendi filmlerinde etkisi görülecek olan Hitchcock izleklerini konu edindi. Chabrol’un, yönetmen olarak 1958-1960 arasın­da yaptığı Le Beau Serge (“Yakışıklı Serge”), Les Consins (“Kuzenler”), ve Les Bonnes Femmes (“Kız Arkadaşlar”) filmlerinin ortak özelliği, son derece ayrıntılı biçimde verilmiş toplumsal çevrelerde geçen kişilerarası güç ilişkilerinin soğukkanlı bir anlatımla aktarılmasıdır. Chabrol’ün filmlerindeki uygar görü­nüşlü kişiler hep birbirlerini yıkmaya ve yemeye çalışan “toplumsal hayvan”lar olarak sunulur. Le Beau Serge bu izleği özyıkımsal bir kendini bırakmışlıkla çarpışan iyi niyet çerçevesinde ele alır ve iyi niyetin nasıl tuzla buz olduğunu gösterir. Les Comins zengin bir kentliyle taşralı kuzeni arasındaki daha da acımasız bir güç çekişmesini anlatır. Les Bonnes Femmes ise küçük burjuva kızlarının düşleri­ne eğilerek karanlık ve alaylı tablolar çizer.

1961’de Le Godelureaux (“Çapkın Delikanlı”) filminde de aynı konuları işleyen Chabrol, 1962-1967 arasında iki üç yönetmenin bir araya gelerek çektikleri bölümlü filmlere katıldı; polisiye diziler ya da doğru­dan doğruya gerilimi amaçlayan yarı taşlama, yarı polisiye filmler çekti. Bunların içinde en çok göz dolduranları Landru, Le Scandale (Öldüren Şampan­ya), Paris vu par… adlı bölümlü filmin “La Muette” (“Dilsiz Kadın”) bölümü ve benzerleridir. Claude Chabrol, bu filmlerde çoğunlukla ölümle ya da yıkımla sonuç­lanan burjuva ilişkilerini anlattı. Burjuvaların ve genelde “uygar” kişi olma iddiasındaki insanın ustalıkla gizlenmiş hırsı ve yırtıcılığı, Chabrol’de giderek evrensel bir anlam kazandı. Bu gelişimin ilk önemli örneği 1968’deki Les Biches’dir (“Ceylanlar”). Bu filmin zengin ve biseksüel bir Fransız burjuvası olan baş kadın kişisi, yoksul bir kızla ilişki kurarak onu himayesine alır. Kızın, zengin dostundan yararla­narak sınıfsal ve cinsel bir bağımsızlığa kavuşma çabaları, önce olumlu bir sonuca ulaşacakmış gibi görünürken çok kurnazca cinsel manevralar sonucun­da acımasızca engellenir. Genç kız zengin dostunun tam bir kölesi haline gelir ve sonunda onu öldürür. Bu öykü Chabrol için burjuvazinin kesin bir eleştirisi olmaktan da öte, insan ilişkilerindeki yıkıcı özün tehlikelerini araştıran bir öykü olma özelliğini de taşıyordu. Filmdeki zengin kadın rolünü canlandıran Chabrol’ün karısı, oyuncu Stephane Audran’ın varlığı yönetmenin bundan sonraki filmlerini derinden etki­ledi. Gene aynı yılın filmi olan La Femme infidele’de (Vefasız Kadın) Stephane Audran kocasını aldatan ve ancak kocasının sevgilisini öldürmesi karşısında ona bir parça olsun sevgi duyabilen bir burjuva kadınıdır. Chabrol’ün filmleri giderek melodramatik anlatı ka­lıplarının (aile melodramları, karı-koca-âşık üçlemele­ri, polisiye melodramlar vb.) ahlaki ve eleştirel içeriklerle zenginleştirildiği ve dönüştürüldüğü ör­nekler haline geliyordu. Yönetmen Que le bete meure! (“Bu Hayvan Ölmeli!”), Le Boucher (“Ka­sap”) ve La Rupture (“Kopuş”) gibi filmlerinde Hitchcock sinemasına özgü gerilimleri Fransız taşra­sındaki cinayet olaylarına uygularken polisiye içeriği gene insan ilişkileri yörüngesine kaydırıyordu.. Hep­si Audran’lı bu filmlerin yanı sıra gene Audran’lı Juste avant la nuit (“Geceden Hemen Önce”), Les Noces Rouges (Kanlı Aşıklar), Orson Welles’li La Decade prodigieuse de büyük ve küçük burjuvazinin yırtıcı aşk ve çıkar ilişkilerini konu edinen filmlerdir.

Claude Chabrol, başka türler de denemiştir, gene insan ilişkilerinin kara güldürüsünü yaptığı Dr. Popaul (Çirkinleri Severim), uluslararası terörizme yönelttiği alaycı bakış yüzünden hem yerilen hem de övülen Nada, bir evliliğin çöküşünü senarist Paul Gegauff’un gerçek yaşamından esinlenerek anlatan Une Partie de Plaısır (“Bir Zevk Oyunu”), ilginç bir fantastik sinema ürünü olan Alice ou la Derniere Fugue (Son Macera) bunlar arasındadır. Chabrol’ün Romy Schneider’i Stephane Audran imajına yakınlaştırmaya çalış­tığı Les Innocents Aux Mains Sales (Kirli Elli Masum­lar) yönetmeninin Hitchcock’vari gerilimle öykünün ahlaki içeriğini büyük ustalıkla kaynaştırdığı son örneklerdendir. Gene son filmlerinden Violette Noziere (Zehirli Çiçek) ise gerçek bir polisiye olaydan yola çıkarak küçük burjuva çevrelerinin deliliğe varan saplantılarını başarıyla irdeler.

Claude Chabrol, Batı
kültürlerindeki “büyük ahlakçılar” geleneğini izleyen bir sinemacıdır. Döne­minin
sınıfsal ve cinsel tavırlarını incelerken bundan tragedyaya ve kara güldürüye
yaklaşan evrensel özler çıkarmasını bilmiştir.

Claude Chabrol Eserleri:

1. Le Beau Serge, 1958, (“Yakışıklı Serge’’);
2. Les Cousins, 1959, (“Kuzenler”),
3. Les Bonnes Femmes, 1959, (“Kız Arkadaşlar);
4. Les Godelureaux, 1961, (“Çapkın Delikanlı”);
5. Laridru, 1963;
6. “La Muette”, Paris vu par… dizisinin bölümü, 1964, (Dilsiz Kadın);
7. Le Scandale, 1966, (Öldüren Şampanya);
8. Les Biches, 1968, (“Ceylanlar”);
9. La Femme infidele, 1968, (Vefasız Kadın);
10. Que le bete meure!, 1969, (“Bu Hayvan Ölmeli!”);
11. Le Boucher, 1970, (“Kasap”);
12. La Rupture, 1970, (“Kopuş”);
13. Juste avant la nuit, 1971, (“Geceden Hemen önce”);
14. La Decade prodigieuse, 1971;
15. Les Noces Rouges, (Kanlı Aşıklar);
16. Dr. Popaul, 1972, (Çirkinleri Severim);
17. Nada, 1974;
18. Une Partie de Plaisir,. 1975, (“Bir Zevk Oyunu”);
19. Les Innocents aux Mains Sales, 1975, (Kirli Elli Masum­lar);
20. Alice ou la Derniere Fugue, 1977, (Son Macera);
21. Violette Noziere, 1978, (Zehirli Çiçek).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu
yayıncılık.