Charles Martel kimdir? Hayatı ve Eserleri: (690-741) Frank devlet adamı. Frank Krallığında merkezi otoriteyi yeniden kurmuştur. 690’da doğdu, 22 Kasım 741’de öldü. Frank Krallığı’nın Austrasia saray nazırı Heristal Pepin’in nikâhsız eşi Alpaide’den olan oğludur. Bütün meşru oğulları daha önce ölen Heristal Pepin 714’te ölünce, krallığın yönetimi torunlarına kaldı. Pepin’in dul eşi Plectrude, torunu Theodoald ve Kral III. Dagobert’in vasiliğini üstlenerek Austrasia’yı tek başına yönetmeye başladı. Frank Krallığı’nın yönetiminde hak iddia ettiği için Plectrude tarafından hapse atılan Charles Martel, 715’te hapisten kaçtı ve kendisine bağlı kişilerden oluşan bir ordu kurdu. Önce düşmanı Neustria Kralı ll. Chilperic ve nazırı Ragenfrid’i yendi ve Neustria’nın yönetimini ele geçirdi. Ardından, Plectrude’ün yönetimindeki Austrasia’yı fethetti. 719’dan sonra, Austrasia ve Neustria’yı saray nazırı olarak tek başına yönetmeye başladı. 721’de çocuk yaştaki IV. Thierry’yi kral olarak tahta çıkardı, ancak saray nazırı olarak fiilen kendisi hüküm sürdü. Thierry öldükten sonra yerine halef göstermeyen Charles Martel, bu tarihten sonra Franklar’ın tek yöneticisi oldu. Ölümüne dek, Frank ülkesinde merkezi otoriteyi güçlendirmeye ve Kıta Avrupa’sını Müslüman istilası tehlikesinden korumaya çalıştı.
Frank Krallığı’nda 428’den beri
hüküm süren Merovenj hanedanı639’da Kral I. Dagobert’in ölümüyle zayıflamaya
başlamıştı. Dagobert’in yerine geçen krallar genç, güçsüz ve rahata düşkün
kişiler olduklarından, krallığın yönetimi saray nazırlarının eline kalmıştı.
Franklar’ın toplumsal, siyasi ve ticari yaşamını denetleyen ve kral adına
toprak ve ayrıcalıklar dağıtan nazırlar, birbirleriyle sürekli olarak çatışıyorlardı.
Bu iç sorunların yanı sıra, Vizigotlar’ın yaşadığı topraklar, 711’de İspanya’yı
fetheden Endülüs Emevileri’nin tehdidi altındaydı. Abdurrahman el-Gafikî komutasındaki
Sarakenler, Bordeaux’ya doğru yürüyüşe geçmişti.
Charles Martel, başa geçtikten
sonra ilk iş olarak, babası Heristal Pepin’ın 687’deki Testry çarpışmasında
Neustria nazırını yenerek birleştirdiği Austrasia ve Neustria krallıklarında
merkezi otoriteyi güçlendirdi. Uzun yıllar süren savaşlardan sonra, 728’de
Saksonlar’ı yendi ve Alman Dükalığı’nı ortadan kaldırdı. Aynı yıl, 725’ten
beri savaştığı Bavyeralılar’ı yenerek, Bavyera’yı topraklarına kattı. Bundan
sonra, topraklarına yaklaşan Müslümanlar’la savaşmaya hazırlandı. Güçlü
Saraken ordularını yenebilmek amacıyla Frank ordusunun yapısını değiştirdi.
Başta Lombardlar olmak üzere bütün Germen kavimlerini yardımına çağırdı ve
karma bir ordu kurdu. Saraken ve Frank orduları Kasım 732’de Poitiers’de karşı
karşıya geldiler. Müslüman orduları atlı, Frank orduları ise yaya idi. Savaşı
Franklar kazandı. Poitiers zaferi ile, Müslümanlar’ın Avrupa’daki yayılması
durdurulmuş ve Avrupa’daki Frank egemenliği sağlamlaştırılmış oldu.
Poitiers Savaşı, Franklar’ın savaş
tekniklerinde önemli değişikliklere yol açtı. Bu savaşın öncesinde, ata binmiş
kral ve çevresindeki yardımcıları dışında tüm askerler yaya olarak savaşırdı.
Charles Martel Poitiers Savaşı’yla atlı ordunun önemini kavradı ve saldırı gücü
olarak süvariyi geliştirmeye karar verdi. Savaşın diğer bir sonucu da, kral ve
soylular arasında doğan yeni ilişkiler oldu. Charles Martel savaşa katılan
Frank ve Germen soylularına, bu hizmetleri karşılığında yeni topraklar dağıttı.
Böylelikle özgür insanlardan oluşan Frank ordusunun önemi azaldı, ata binmiş
şövalye ile sıradan yaya asker arasında ayrılıklar doğdu. Charles Martel, bir
yandan atlı ordunun, diğer yandan soylulara toprak dağıtmanın getirdiği mali
yükleri, kiliseden önemli ölçüde toprak “ödünç” alarak hafifletmeye çalıştı.
Charles Martel, Poitiers
Savaşı’ndan sonra da seferlerine devam etti. Saraken işgali sırasında, önce
kendisinden yardım istemiş sonra da Sarakenler’le birleşerek kendisine ihanet
etmiş olan Aktinya yöneticisi Eudes’i buyruğu altına aldı. 736’da Eudes’in
oğlu Hunaud’u Aktinya Dükü olarak tanıdı. 733-736 arasında, Galya’nın
güneydoğusundaki Bourgogne ve Province’ı Frank Krallığı’na bağladı. 739’da Lombardlar’la
barış antlaşması imzaladı.
Yaşlandığı için sağlığı bozulan
Charles Martel 741’de Quierzy-Sur-Oise’daki sarayına çekildi. Aynı yıl, Frank
Krallığı’nın gerçek sahibi olarak tahtı oğulları Carloman ve Pepin arasında
bölüştürdü. Öldükten sonra St. Denis Manastın’na gömüldü. Yaşamı boyunca
Merovenj Hanedanı’na krallık vermeyen kendi de kral unvanı almayan Charles
Martel’den sonra, Frank Krallığı’nın yönetimi Karolenj Hanedanı’na geçti ve
Frank Krallığı Orta Çağ Avrupa’sının egemen gücü oldu.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 25, Anadolu
yayıncılık.
Yorumlar kapalı.