Çe Huang-Ti kimdir? Hayatı ve eserleri: (İÖ 259-İÖ 210) Çin imparatoru. İlk birleşik Çin imparatorluğunu kurmuştur. Çin Sih Huang-ti adıyla da bilinen Çe Huang -Ti İÖ 259’da kuzey Çin’de bulunan Ch’in’de doğdu. İÖ 210’da Çin’de öldü. Ch’in krallığının 31. yöneticisi olarak İÖ 246’da tahta geçti. İlk yıllarda, yaşı küçük olduğu için, devlet yönetimi başka kişilerin elinde kaldı. Zengin bir tüccar ve belki de Çe Huang-Ti’nin gerçek babası olan Lü Pu-wei bu dönemde başbakandı. Çe Huang-Ti 23 yaşına geldiğinde Lü Pu-wei’yi sürgüne gönderdi ve devleti kendi başına yönetmeye başladı.
O dönemde Çin’de küçük devletler hüküm sürmekteydi. Çe Huang-Ti,
Ch’in devletine karşı çıkan 6 devleti de yenerek İÖ 221’de ilk birleşik Çin
imparatorluğunu kurdu. İlk önce imparatorluğunun barış yanlısı olduğunu göstermek
için kendi özel askerlerininki dışında kalan tüm silahlan toplattırdı. Bunları
eritip sarayının etrafına heykeller yaptırdı. Şehirlerin surlarının
yıktırılmasını emretti.
Çe Huang-Ti ağırlık ve uzunluk ölçülerini standart hale getirdi,
standart bir para birimi yarattı, imparatorluk çapında büyük bir yol ağının
yapımını başlattırdı. Merkezi bir bürokrasiye dayalı bir devlet aygıtı yarattı,
doğrudan kendisine bağlı yöneticiler atadı.
Çe Huang-Ti imparatorluğu güneye doğru genişletti. Bugünkü Kanton
ve Kuzey Vietnam’ın sınırları içinde kalan toprakları ele geçirdi. Ayrıca
kuzeye seferler düzenleyerek burada yeni topraklar elde etti. Kuzey sınırındaki
savunmayı güçlendirmek için Çin Seddi’ni inşa ettirdi.
Çe Huang-Ti geleneksel örf ve adetlere dayanan bir hukuka
karşıydı. Yazılı hukukun tek geçerli yasa sistemi olmasına çalıştı. İÖ 213’te
başbakan Li Ssu’nun da tahrikiyle özellikle Konfüçyus klasikleri olmak üzere
birçok kitabı yaktırdı. Ölümünden kısa bir süre sonra Ch’in hanedanlığı sona
erdi. Yerine Han hanedanlığı kuruldu.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 29, Anadolu yayıncılık, 1984.
Yorumlar kapalı.