Bonaventura Cavalieri kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1598-1647) İtalyan, matematikçi. Geometrik cisimlerin hacim hesabına getirdiği yeni ilkelerle, sonsuz küçükler hesabının doğuşuna öncülük etmiştir. Bologna’da öldü. Küçük yaşta bir manastıra verilerek din adamlarının eğitiminde büyüyen Cavalieri’nin yaşamına yön veren olav, 1616’da Pisa’daki manastırda keşiş Benedetto Castelli ile tanışmasıdır. Bonaventura Cavalieri, Pisa Üniversitesi’nde matematik dersleri veren Castelli’nin yönlendirmesiyle Eukleides, Arkhimedes, Apollonios ve Pappos’un geometriyle ilgili çalışmalarını inceledi; gene Castelli’nin aracılığıyla Galilei ile tanıştı. O tarihten sonra Galilei ile sürekli yazışarak bilimsel konuları tartışan Cavalieri, 1629’da Bologna Üniversitesi’nde boşalan geometri kürsüsüne atandı ve ölünceye değin bu görevi sürdürdü.
Konikler, optik, astroloji, astronomi, trigonometri ve özellikle küresel trigonometri konusunda pek çok incelemesi olan Bonaventura Cavalieri , logaritma hesabının İtalya’da tanınıp benimsenmesine öncülük etmiştir. Gene de matematikte gerçek ününü, geometrik cisimlerin alan ve yüzeylerini hesaplamak için geliştirdiği “bölünemezler” yöntemine borçludur. 1635’teki (“Yeni Bir Sürekli Bölünemezler Geometrisi Geliştirmek için Yöntem”) adlı ünlü yapıtında açıkladığı bu yöntemle Cavalieri, eski Yunan geometrisinin geleneksel anlayışını temelden değiştiriyordu. Gerçekten de, geometrik cisimlerin alan ve hacim ölçümlerini mutlak değer olarak veren eski Yunan geometrisine karşılık, Bonaventura Cavalieri cisimlerin alanları ya da hacimleri arasında yalnızca bir karşılaştırma yaparak orantı kurmayı öneriyordu. Cavalieri’ ye göre, geometrik bir büyüklük sonsuz sayıda öğeden oluşmuştur ve bu öğelerden herbiri o büyüklüğün ayrılabileceği cn son terimdir, daha küçük öğelere “bölünemez”. Demek ki, geometrik cisimler sonsuz sayıda düzlem yüzeyden, düzlem yüzeyler sonsuz sayıda paralel çizgiden, çizgi ise sonsuz sayıda noktadan oluştuğuna göre, uzunluk, yüzey ve hacimlerin değeri bu sonsuz sayıdaki bölünemez öğenin toplamıdır. İki yüzeyin alanını karşılaştırmak için de, her iki yüzeyi oluşturan çizgilerin uzunluklarının toplamları arasında bir bağlantı kurmak yeterlidir. Örneğin bu yapıtında yer alan Cavalieri ilkesi, eşit yükseklikteki kesitlerinin alanı eşit olan iki geometrik cismin hacimlerinin de eşit olduğunu belirtir.
Cavalieri’nin, integral hesabıyla aynı ilkelere dayanan bölünemezler yöntemi, sonradan özellikle Leibniz ve Newton’ın geliştirecekleri, integral ve diferansiyel hesabı kapsayan sonsuz küçükler analizinin doğuşunu hazırlamıştır.
Bonaventura Cavalieri Eserleri:
- Yeni Bir Sürekli Bölünemezler Geometrisi Geliştirmek için Yöntem
- Düzlem, Kürese Çizgisel ve Logarıtmik Trigonometri
- Altı Geometri İncelemesi
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 22, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.