Vittore Carpaccio kimdir? Hayatı ve eserleri

Vittore Carpaccio kimdir? Hayatı ve eserleri: (1465-1526). İtalyan, ressam. Çeşitli Hıristiyan azizlerinin yaşamını konu alan dizi resimleriyle ünlüdür. 1465’te doğdu, 1526’da öldü. Doğum yerinin Venedik olduğu sanılmaktadır. Gemi yapımcılığı ve denizcilikle uğraşan bir ailenin çocuğuydu. Venedik yerel lehçesinde soyadı Scarpaza’yken sonradan bunun İtalyancalaştırılmış biçimini benimsemiştir. Carpaccio’nun çocukluğu ve gençliği ile ilgili çok az bilgi vardır. Dalmaçya ve Yakın Doğu’ya geziler yaptığı sanılıyor. Venedik Devlet Arşivi’ndeki bir belgede Carpaccio’ya 1488’de Scuola di Sant Arsolo için Azize Ursula’nın yaşamını konu alan bir resim sipariş edildiği belirtilmektedir. Sanatçı avnı azizenin yaşamını konu alan büyük boyutlu 9 kompozisyon daha yapmıştır.

Carpaccio’nun 1496 dolaylarında, bir süre Gentile Bellini ile birlikte Venedik’teki San Giovanni Evangelista Kilisesi için ”Gerçek Çarmıh Efsanesi”ni konu alan bir dizi yapıt üstünde çalıştığı biliniyor. 1502’de ise Scuola di San Giorgio için Aziz Matta’ya Çağrı Aziz Hieronymus’un Cenaze Töreni adlı resimleri yaptı. 1507’de Meryem’e Müjde ve Aziz Trifanius’un Mucizeleri adlı yapıtları bitirdi. 151 l’den 1514’e değin yardımcısı Bissale ile birlikte Aziz Stefano’nun yaşamını konu alan bir dizi resim üzerinde çalıştı. 1516’da Capadistria’ya gitti, burada da azizlerin yaşamı üstüne bir resim dizisi oluşturdu. 1523’te Venedik’e döndü, ölümüne değin burada yaşadı.

Vittore Carpaccio Venedik Okulu ressamlarındandır. üslubu sanat yaşamı boyunca büyük bir değişim geçirmemiştir. Azize Ursula’nın yaşamım anlatan ilk resimleri, Antonella de Messina’dan oldukça etkilendiğini gösterir. Ancak Messina’nın resimlerinde kesin olarak algılanabilen geometrik kuruluş, Carpaccio’da daha gizlenmiş bir boyut içinde sunulmuştur. Onu Messina’dan ayıran bir başka özellik de daha parlak renkleri uyum içinde kullanmasıdır. Bu resimlerde ilk vedusti’lerden (yerel görüntüleri panaromik olarak izleyen ressam) olan Gentile Bellini‘nin etkileri de görülür. Carpaccio Azize Ursula’nın Köln’e Varışı’‘nda belirli bir perspektif içine aldığı şato ve su kanallarını bir Flaman ressamı gibi ayrıntılarıyla işlemiştir. Gittikçe artan renk tutkusu bu dizinin üçüncü resmi olan Azize Ursula ile Papa’nın Roma’da Buluşması’nda en zengin boyutlarına ulaşmıştır. Resimde, yeşil çimenler üstünde çeşitli renklerdeki giysileriyle bir tören havası içinde yürüyen papazlar yoğun bir renk cümbüşü oluştururlar. Gentile Bellini gibi Carpaccio da bütün bu sahneler için, zengin mimarlığı ile Venedik kentini fon olarak kullanmıştır. Bundan sonraki Elçilerin Varışı, Elçilerin Kovuluşu ve Elçilerin Geri Dönüşü ile Azize Ursula’nın Rüyası adlı resimleri, yoğun ve zengin iç mekân anlatımları ve gizemli havalarıyla onun en ünlü yapıtlarından biri olan Courtesans’ın (Saraylı Kadınlar) habercisidir.

Bu resimlerin ardından Carpaccio’nun, renk denemelerini sürdürmek ile çağının değişen resim anlayışına göre sanatını yeniden biçimlendirmek arasında bocaladığı bir dönem gelir. Kurtarıcının Kam, Meryem ve Çocuk İsa ve Aziz Martin gibi resimleri bu dönemin örnekleridir. Daha sonraki Aziz Matta ve Azız Hieronymus dizilerinde Carpaccio’nun özgün renkçiliğine yeniden kavuştuğu izlenir. Her iki resim dizisinde de renk, iyice hesaplanmış perspektif planlamasının etkisini kıracak bir rol oynar.

Vittore Carpaccio Manzara içindeki Şövalye, Azız To-mas, Bakire Meryem’in Ölümü gibi daha sonraki yapıtlarında da renkçi ustalığını tekrarlamıştır. Bu dönemde yaratıcılığında kolaylıkla açıklanamayacak bir düşüş vardır; resimlerindeki lirik anlatım da yok olmuştur. Carpaccio’nun yaratıcılığındaki, giderek artan profesyonel tavrıyla birlikte gelen bu düşüş, Scuola di San Stefano’yu süslemek için yaptığı Aziz Stefano dizi resimlerinde iyice belirgindir. Aziz Petrus ve Aziz Sebastianus gibi yapıtları da yaşamının son 15 yılındaki bu düşüşün örnekleridir. Bu yapıtlarında kırsal görüntüler içindeki figürler, eski resimlerindeki gibi uyumlu renklerle bezenmemiştir. Oğulları Benedetto ve Pietro’nun sürekli yardımlarıyla oluşturduğu son yapıtları, hiçbir zaman önceki düzeye ulaşamamıştır.

Vittore Carpaccio bir portre ressamı olarak da bilinir. Çeşitli portreleri yanında, çağının ve çevresinin ünlü kişilerini işlediği On Bin Kişinin Şehit Edilmesi adlı yapıtı portreciliğinin cn yetkin örneklerindendir.

Genelde, Carpaceio’nun sanatı, içinde yetiştiği Venedik resim geleneğinin geniş bakış açısı, panoramik görüntüleme’, renkçilik ve yaşam coşkusu gibi bütün özelliklerini yansıtır. Carpaccio biçim sevgisi ile zengin renk uyumunu ustalıkla bütünleştirmeyi sağladığı oranda başarılı olmuştur. Gözlem ve yorumun basit bir işçiliğe dökülmediği resimlerindeki imgeler, rüyaların gizemli havasını anımsatır. Gerek b’u gizemli havayı yaratmadaki ustalığı, gerekse parlak ve saydam yüzeyler oluşturacak gibi boya sürüşüyle Carpaccio, 20. yy’ın Gerçeküstücü sanatçılarını büyük ölçüde etkilemiştir.

Vittore Carpaccio Eserleri: 

1. Azize Ursula’nın Köln’e Varışı, 1490, Venedik Akademisi; 
2. Azize Ursula’nın Katledilmesi ve Cenaze Töreni, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
3. Azize Ursula ile Papa’nın Roma’da Buluşması, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
4. Elçilerin Varışı, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
5. Elçilerin Kovuluşu, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
6. Elçilerin Geri Dönüşü, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
7. Azize Ursula’nın Rüyası, 1492-1498, Venedik Akademisi; 
8. Kurtarıcının Kanı, 1496, Belediye Müzesi, Udine/İtalya; 
9. Aziz Matta’ya Çağrı, 1501-1502, Scuola di San Giorgio, Venedik; 
10. Aziz Hieronymus’un Cenaze Töreni, 1501-1502, Scuola di San Giorgio, Venedik; 
11. Bakire Meryem’in Ölümü, 1508, Pinakotek, Ferrera, İtalya; 
12. Courtesans, 1510, Correr Müzesi, Venedik, (Saraylı Kadınlar); 
13. Yoahim ile Anna’nın Buluşması, 1515, Venedik Akademisi; 
14. On Bin Kişinin Şehit Edilmesi, 1515, Venedik Akademisi; 
15. Madonna ile Azizler, San Francesco Kilisesi, Pirano/İtalya.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 23, Anadolu yayıncılık.