Nikolay İvanoviç Andrusov kimdir? Hayatı

Nikolay İvanoviç Andrusov kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1861-1924) SSCB’li jeoloji ve paleontoloji bilgini. Karadeniz Hazer havzası ve Balkan Yarımadası stratigrafisini, İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşumu­nu incelemiştir. Odesa’da doğdu. 1896-1904 arasında Yurgevski Üniversitesi’nde, o tarihten 1912’ye değin Kiev Üniversitesi’nde ders verdi. 1914’te Rus Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. Odesa’da öldü.

Andrusov, 1890’da Karadeniz ve Marmara’da deniz dibi araştırmalarına katılmış, Gelibolu’daki Çavda yöresinde katmanlaşmayı incelemiştir. Die Schichten von Cap Tschauda (1890) adlı yapıtında topladığı Çavda araştırmalarında katmanların yapısı­na ve eğimine dayanarak, IV. zaman başlarında bugünkü Çanakkale Boğazı’nın yerinde Marmara’ya yönelmiş çukur bir havzanın bulunduğunu öne sür­dü. Sonradan bu görüşü, İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşumuna ilişkin varsayımlar üzerine eleştirel bir değerlendirme olan Kritische Bemerkun-gen über die Entstehungshypothesen der Bosphorus und der Dardanellen (1900) adlı yapıtında olgunlaştırdı. Andrusov’a göre Karadeniz’i Akdeniz’e bağla­yan her iki boğaz da, IV. zamanda bir göl yapısında olan Marmara’ya dökülen iki ayrı akarsuyun vadileri­nin sular altında kalmasıyla oluşmuştur.

Karadeniz’deki araştırmalar sırasında, III. zaman sonu ile IV. zamana tarıhlendirilen deniz tortullarını ve fosillerini inceleyen Andrusov, deniz dibinde Hazer tipi kalıntılara rastladı. Türlerin, özellikle neojen (Ill.zaman sonu) yumuşakçaların evrimine ve yokoluşuna Danvin kuramına dayanarak açıklama getirdi. Örneğin, fosillerine III. zamandan itibaren rastlanan, tathsu yumuşakçalarından Dreissensidae familyasının evrimini fiziksel ve coğrafi koşulların elverişliliğine, yokoluşunu da ekolojik koşulların köklü değişimine bağladı. Bu araştırmanın sonuçlarını derlediği Iskopayemiye i jivuşçiye Dreissensidae Yevrazii adlı çalışması nedeniyle, 1897’de Rus Bilimler Akademisi’nin Lomonosov ödülü Andrusov’a verildi.

Andrusov’un paleontoloji alanındaki çalışmaları yanında, Karadeniz-Hazer bölgesindeki ve Avrupa’ nın güneydoğusundaki üçüncü kat tortulların yapısı, bileşimi ve niteliği üstüne ilk güvenilir bilgileri sağlayan stratigrafi (katmanbilim) incelemeleri de bugüne değin önemini yitirmemiştir. Nitekim Kaf­kasya’da, petrol yataklarının bulunduğu üçüncü kat tortulların ayrıntılı stratigrafisi Andrusov’un incele­meleri doğrultusunda hazırlanmış ve petrol yatakları­nın araştırılmasında, Andrusov’un petrol oluşumuna ilişkin kuramsal çalışmalarının büyük katkısı ol­muştur.

Nikolay İvanoviç Andrusov Eserleri

1. Die Schichten von Cap Tschauda, 1890, (“Çavda Burnu Katmanları“);
2. Südrussiche Neogenablage-rungen, 1897, (“Güney Rusya’daki Üçüncü Zaman Tortulları“);
3. Iskopayemiye i jivuşçiye Dreissensidae Yevrazii, 1897;
4. Kritische Bemerkungen über die Entstehungsbypot­hesen des Bosphorus und der Dardanellen, 1900, (“İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının Oluşum Hipotezleri Üze­rine Eleştirel Yorumlar“).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 6. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983