Abraham Cufaeler kimdir? Hayatı ve eserleri: (17.yy sonları) Hollandalı doğa bilgini ve filozof. Spinoza’nın görüşlerini benimseyerek, istencin insan varlığının bir süreci olduğunu ileri sürmüştür. Yaşamı konusunda ayrıntılı bilgi yoktur. Amsterdam yakınlarında küçük bir kasabada doğmuş, Amsterdam’da ölmüştür. Orta ve yükseköğrenimini Amsterdam’da görmüş, önce tanrıbilim, matematik, fizik ve mantık okumuş, sonra bütün çalışmalarını felsefe sorunları üzerinde yoğunlaştırmıştır.
Cufaeler’in felsefeye yaklaşımı Spinoza’nın yapıtlarını incelemekle başlamıştır. Ona göre bütün felsefe sorunlarına fizik ve matematik yöntemlerine dayanarak çözüm arama gereği vardır. Felsefenin ilgilendiği konular, gerçekte, fizik ve matematiğin ilgi alanı içindedir. Felsefe, başlangıçta, bütün bilimleri kapsıyordu. Uygarlığın gelişmesi, bilimlerin ilerlemesi sonucu uğraşı alanları ayrıldı, böylece değişik bilim dallan ortaya çıktı. Buna karşın yine de tek geçerli ve güvenilir yöntem, fizik ve matematiğin uyguladığıdır.
Cufaeler’e göre gerçek varlık özdür (essentia), öz kendi kendine vardır, varlığını başka bir nesneye borçlu değildir. Bütün varlık türleri bu özün, değişik biçimlerde, kipleşmesinden (modificatio) olmuştur. Cufaeler’in özle ilgili yorumu Spinoza’nın töz (substantıa) kavramından kaynaklanır. Cufaeler’in yorumuna göre ruh, bilincin bir kipi (modus) olmaktan öteye geçemez. Bütün düşünceler, duygular, yetiler bilincin değişik kipleridir. Bu kipler zorunlu olarak, belli bir düzen içinde sıralanır ve birbiriyle bağlantılı olur. Bu kiplerin bir bölümü gövdeye, bir bölümü de anlağa bağlıdır. Anlağa bağlı olanların, gövdeye bağlı olanlarla ilgisi yoktur. Bu tür kipler ya doğuştandır ya da anlağın ürünleridir.
Abraham Cufaeler için, istenç insan varlığının süre gitmesini istemektir, kendini sürdürme isteğidir. Özgürlük de bütün engelleri ortadan kaldırma isteğidir. Ruhla gövde ayrı nitelikler taşıyan varlıklardır. Ruh, gövdeden ayrılınca bütün duyarlığını, kavrayış yetisini yitirir, soyut bir düşünce olarak kalır. Öte yandan usavurma da toplama ve çıkarma gibi bir matematik işlemi olmaktan öteye geçemez. Cufaeler’in yapıtları, Spinoza’nın görüşlerini anlamak ve açıklamak için başlıca kaynak niteliğindedir. Kimi düşünürler, onun yazılarını, “Spinoza felsefesine giriş” olarak nitelemiştir.
Abraham Cufaeler Eserleri:
- Ratiociandi Naturalis et Artifıcialıs (“Doğal Olanın ve Sonradan Yapılanın Düzenlenişi”), 1684;
- Principıorum Pantosopbiae Pars Secunda et Pars Tertil (“Tüm-bilgelik İlkelerinin İkinci ve Üçüncü Bölümleri”), 1684.
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 28, Anadolu yayıncılık.
Yorumlar kapalı.