Cemal Nadir Güler kimdir? Hayatı ve Eserleri

Cemal Nadir Güler kimdir? Hayatı ve Eserleri: (1902-1947) Türk, karikatürcü. Yapıtlarıyla karikatürün geniş bir izleyici kitlesi tarafından benimsenip sevilmesini sağlamıştır. Bursa’da doğdu, 27 Şubat 1947’de İstanbul’da öldü. İlköğrenimini Bursa’da, ortaöğrenimini de Bilecik’de tamamladı. Ailesinin zoruyla devlet sınavlarına katılarak Almanya’da mühendislik eğitimi yapmaya hak kazandı. Ancak ressam olmak istediği için İstanbul’a geldi ve Sanayi-i Nefise Mektebi’nin (sonra Güzel Sanatlar Akademisi, bugün Mimar Sinan Üniversitesi) sınavlarına girdi. Başarılı olamayınca Bursa’ ya döndü. Yunan Ordusu’nun kenti işgal etmesi ile memuriyetinden çıkarılan babasına yardımcı olmak için bir süre kasnakçı çıraklığı yaptı. Zayıf bünyesi nedeniyle bu işi sürdüremedi, bir dükkân açarak tabelacılık yapmaya başladı. Boş zamanlarında da suluboya resimler ve karikatür yapıyordu. Bursa’nın kurtuluşundan sonra Milli Eğitim Bakanlığı’na başvurarak öğretmenlik istedi, ilkokullarda gezici resim öğretmenliği yaptı.

İlk karikatürü 1920’de Sedat Simavi tarafından çıkarılan Diken adlı gülmece dergisinde yayımlandı. Bunu başkaları da izleyince 1926’da İstanbul’a geldi ve geçimini tabelacılık ve karikatürcülükle kazanmayı denedi. Bu arada Yeni Dünya dada karikatürler çizdi. Kazancı yetişmeyince gene Bursa’ya döndü ve öğretmenliğini sürdürdü. Yaptığı karikatürleri İstanbul’daki dergi ve gazetelere gönderdi.

1928’de Akşam gazetesi yöneticilerinden Necmettin Sadak’tan aldığı bir öneri üzerine günlük karikatürler çizmek üzere İstanbul’a geldi. Gerek günlük karikatürleri, gerekse başta Amca bey olmak üzere yarattığı tipler kısa zamanda tutuldu ve kendisine büyük bir ün kazandırdı. II. Dünya Savaşı yıllarında Cumhuriyet gazetesinde çalıştı.

Cemal Nadir günlük gazete karikatürlerinin yanı sıra çeşitli haftalık ve aylık dergilere de karikatür çizmiştir. Amca bey adlı bir gülmece dergisi çıkarmış,

burada özellikle genç karikatürcülere yer vermiştir. Karikatürlerini kitap biçiminde de yayımlamış, sergiler açmış, karikatürle ilgili konuşmalar yapmıştır. Çocuk dergilerinden gelen istekleri geri çevirmemiş, kendi de 1941’de bir süre yayımlanan Arkadaş adlı çocuk dergisini çıkaranların arasında yer almıştır. Canlandırma filmi alanındaki bir denemesi kısıtlı olanaklar nedeniyle yarıda kalmıştır. Bunların yanı sıra Ankara Radyosu’na skeçler yazmıştır. Bir oyunu İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından kısa bir süre oynanmıştır. Ölünceye değin en büyük tutkusu olan resim yapmayı sürdürmüştür.

Cemal Nadir, Türk karikatürü için birkaç yönden önem taşır. Bunlardan biri karikatürün günlük gazetelere girmesindeki öncülüğüdür. Yapıtlarıyla karikatür gibi etkili bir anlatım aracının sevilmesini, aranmasını sağlamış, geniş bir izleyici kitlesinin ilgisini toplayabilmiştir. İkincisi ise karikatür çizgisine getirdiği özgün anlatım dilidir. Karikatürün gerçekçi resim çizgisinden kurtulup, yalnız insanları değil çevrelerini de biçimsel değişime uğratan bir yönde gelişmesi onun zamanında olmuştur. Cemal Nadir’in karikatürlerindeki ayrıntılar anlatılmak isteneni vurgulayıcı nitelikte olmasa bile, verilen tabloyu bütünleyici özellikler taşır. Onun gülmecesi daha çok karikatürün altındaki yazılı “nükte”lere dayanır, ama keskin gözlem gücünü ince gülmece duygusuyla birleştirebilmiş olması, yapıtlarını resimli fıkralar olmanın üstüne çıkarmıştır.

Cemal Nadir’in üçüncü özelliği yarattığı tipler açısındandır. Bunlarla bir yandan, Karagöz’de olduğu gibi Türk toplumuna özgü kişilikler oluşturma geleneğini sürdürmüş, bir yandan da— dizi resim kullanmak gibi — çizgi roman özelliklerinden yararlanarak Türk karikatürünün anlatım olanaklarını zenginleştirmiştir. Tipleri arasında en ünlüsü olaylara dışardan bakabilen ve kısa bir yorumla taşı gediğine koyabilen Amca bey’dir. Dede ile Torun’da eski ile yeni çelişkisinden, Ak’la Kara’da karşıt görüşlerin yarattığı gülünç durumlardan yararlanmış, Dalkavuk, Salomon, Yeni Zengin gibi tipleri de toplumsa! zayıflıkları vurgulamak amacıyla kullanmıştır. Bu tür çalışmalarında yazıyı en aza indirerek, hatta kimi zaman tümüyle kaldırarak çizgiyle gülmece yapmayı amaçlayan karikatür anlayışına uygun yapıtlar oluşturmuştur.

Bu özellikleri ve üretken, çok yönlü kişiliğiyle genç karikatürcüleri etkilemiş olması, Cemal Nadir’i Türk karikatürünün en önemli sanatçılarından biri durumuna getirmiştir.

Cemal Nadir Güler Eserleri:

Kitap:

1. Amca bey’e Göre, 1932; 
2. Karikatür Albümü, 1933; 
3. Karikatür Albümü, 1939; 
4. Ak’la Kara, 1940; 
5. Dalkavuk Karikatür Albümü, 1943; 
6. Seçme Karikatürler Albümü, 1944; 
7. Harp Zenginleri Karikatür Albümü, 1945; 
8. Siyasi Karikatürler Albümü, 1946; 
9. Amca bey Albümü, 1946. 

Oyun:

1. Yüzkarası, 1949.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Cilt 24, Anadolu yayıncılık.