Divan Edebiyatı’nın «mersiye»si gibi bir ölünün ardından söylenen türküye ağıt deniliyor. Halk ozanları, sevdikleri kişilerin, depremde, su baskınında, savaşta can verenlerin ardından ağıtlar yakmışlardır. Ağıtlar çoğunlukla 11 heceli olarak yazılır, ilk üç mısraı aynı uyaklı (kafiyeli) dördüncü mısra öteki kıtaların dördüncü kıtalarıyla uyaklıdır. Son iki mısraı nakaratlı ve 8 heceli ağıt!ar da vardır.
DADALOĞLU’NDAN BİR AĞIT
N’olaydı da Kozanoğlu’m nolaydı Sen ölmeden bana ecel geleydi Bir çıkımlık canımı da alaydı Böyle rüsvay olmasaydık cihanda
Neyledik de Hak’ka büyük söyledik Ne akılla kahbeleri dinledik Cahil idik, n’ettiğimiz bilmedik Aciz çıkf bak adımız her yanda
Beğim gelir arkasında bin atlı Cümlesi de sanki kuştur, kanatlı Ölürsek derdimiz olur bin katlı Yar yetimi kalır mıydı meydanda
Derviş Paşa, gayri kına yakınsın Böbür böbür dörtbir yana bakınsın Emme bizden gece gündüz sakınsın Öç alırız ilk fırsatı bulanda
Daaaloğlu söyler size adını Şimdiden yok bilsin hasım kendini Bağlasalar parçalarım kendimi Yatacağım bilsem bile zindanda…
(Tahir Kutsi—Dadaloğlu, S: 81)
AÇIKLAMALAR: Kozanoğlu: İskânden önceki son Afşar beyi. Derviş Paşa: Göçebe aşiretleri belirli yerlere yerleştirmek üzere Toroslara giden Osmanlı kumandanı (1865). Ecel: ölüm anı. Rüsvay: Rezil. Hasım: Düşman.
AŞIK VEYSEL’DEN BİR ÖRNEK
8 hecelik «ağıt»lara örnek olarak Aşık Veysel Şatıroğ- lu’nun ünlü ağıtını veriyoruz:
Ağlayalım Atatürk’e Bütün dünya kan ağladı Süleyman olmuştu mülke Geldi ecel, can ağladı
Doğu, Batı, Cenup, Şimal Aman Tanrı bu nasıl hal Atatürk’e erdi zeval Memur, Mebusan ağladı
İskender-i Zülkayneyin Çalışmadı buncalayın Her millet Atatürk deyin Cemiyet-i Akvam ağladı
Atatürk’ün eserleri Söylenecek bundan geri Bütün dünyanın her yeri Ah çekti vatan ağladı
Fabrikalar icadetti Atalığın ispat etti Varlığın Türk’e terketti Döndü çark, devran ağladı
Tiren hattı, tayyareler Türkler giydi hep kareler Semerkant’la Buhara’lar İşitti her yan ağladı
Bu ne kuvvet, bu ne kudret Varidi bunda bir hikmet Bütün Türkler İnönü İsmet Gözlerinden kan ağladı
Siz sağolun Türk gençleri Çalışanlar kalmaz geri Mareşal in askerleri Ordular teğmen ağladı
Zannetme ağlayan gülmez Aslan yatağı boş kalmaz Yalnız gidenler gelmez Her gelen insan ağladı
Uzatma Veysel bu sözü Dayanmaz herkesin özü Koruyalım yurdumuzu Dost değil, düşman ağladı…
(Tahir Kutsi—AŞIK VEYSEL— S: 236)
AÇIKLAMALAR: Cenup: güney. Şimal: kuzey. Zevâl: Çaresizlik. Cemiyet-i Akvam: Milletler Cemiyeti.
KAYNAK: TÜRK HALK ŞİİRİ ANTOLOJİSİ, TAHİR KUTSİ, TOKER MATBAASI, 1975
Yorumlar kapalı.