Robert Wilhelm Bunsen kimdir? Hayatı ve eserleri

Robert Wilhelm Bunsen kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1811-1899)Alman kimya ve fizik bilgini. Kimya­sal tayf çözümlemesinin öncülerin­den ve 19.yy’ın en büyük deneysel kimyacılarından biridir. 31 Mart 1811’de Göttingen’de doğdu, 16 Ağus­tos 1899’da Heidelberg’te öldü. Fizik, kimya, minera­loji ve matematik okuduğu Göttingen Üniversitesi’nden, nem ölçerlere (higrometre) ilişkin teziyle 1830’da fizik-kimya dalında doktora derecesini aldı.

Üç yıl kadar Paris, Berlin ve Viyana’daki laboratuvarları inceleyip, ünlü kimyacılarla tanıştıktan sonra 1835’te Göttingen Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak gö­reve başladı. 1836-1838 arası Kassel’deki Politeknik Okulu’nda ders veren, 1838’den 1857’ye değin Marburg Üniversitesi’nde kimya profesörlüğünü üstlenen Bunsen, o yıl bir sömestr ders vermek üzere gittiği Breslau Üniversitesi’nde, sonradan birlikte çalışacağı Kirchhoff ile tanıştı. 1852’de Heidelberg Üniversite­si’nde Gmelin’den boşalan kimya profesörlüğünü üstlendi ve 1889’da emekli oluncaya değin bu görevi sürdürdü. Bu üniversitede kurduğu deneysel kimya laboratuvarında Adolph von Baeyer, Adolph Kolbe, Edward Frankland, Julius Meyer gibi değerli kimya­cıların yetişmesine emek verdi, hiç evlenmeyerek tüm zamanını laboratuvar çalışmalarına ve öğrencilerine adadı.

1858’de
Londra’daki Royal Society’nin, 1882’de Fransız Bilimler Akademisi’nin yabancı
üyeliklerine seçilen Bunsen, 1860’ta Royal Society’nin Copley
madalyasını, 1877’de de Kirchhoff ile birlikte ilk Davy madalyasını almıştır.

İlk
çalışmalarında arseniğin organik bileşiklerini inceleyen Bunsen, 1837’deki bir
deney sırasında kakodil siyanür patlamasında sağ gözünü yitirdi. Üstelik, altı yıl kadar süren bu araştırmaları sırasında arsenik
zehirlenmesinden az daha ölüyordu. Sonun­da, C₄ H12 As₂
formülündeki kakodilin yapısını tanımlamayı başardığı gibi, sönmüş demir
oksitin arsenik zehirlenmelerinde panzehir olarak kullanıla­bileceğini de gösterdi. Ancak, bu
çalışmasını sonuç­landırdıktan sonra bir daha organik kimya
alanında çalışmadı.

Buna
karşılık inorganik kimya alanındaki deney­sel çalışmaların en büyük
adlarından biri olan Bunsen, kimyasal analizler için gerekli araç ve yöntemleri de çoğunlukla kendisi tasarlamıştır, ilk kez Faraday’ın
kullandığı aygıtı geliştirerek yaptığı Bunsen beki, bugün
de kimya laboratuvarlarının temel araçlarından biridir. 1841’de, o dönemde kullanılmakta olan platinli pil yerine çinko-karbonlu bir pil geliştiren Bunsen,
1845’te de dökme demir üretim yöntemini geliştirmekle görevlendirilmiş, bu
çalışmaları sonu­cunda gaz analizi konusunda yoğun
araştırmalara başlamıştır.

Bunsen,
öğrencisi Roscoe ile yaptığı ortak çalış­malarıyla da fotokimyanın temellerini atmıştır. Bu çalışmalarında, ışığın kimyasal tepkimeler
üzerindeki nitel etkilerini incelemek için hidrojen ve klor gazları­nın ışık etkisiyle birleşme tepkimesini seçmiş ve tepkime sonucu oluşan
hidroklorik asit miktarının, katalizör rolü oynayan
ışığın şiddetine ve ışıma süresine bağlı olduğunu göstermiştir. Gene de kimya­ya en önemli katkısı, Kirchhoff ile birlikte yaptığı tayf analizi
çalışmalarıdır, iki araştırmacı, Bunsen beki ile Fraunhofer’in tasarladığı bir
aygıtı birleştirerek ilk spektroskopu (tayfölçeri) geliştirmiş
ve bu yöntemle elementlerin nicel analizini başarmışlardır. Bu yön­temde, birden fazla element karışımı Bunsen bekinin aleviyle
buharlaştırılır ve her elementin kendine özgü ışığı bir prizmadan geçirilerek
renk tayfı incelenir. Tayfta belirli renklerin olup
olmaması, incelenen örnekte hangi elementlerin bulunduğunu gösterdiğin­den güvenilir bir analiz yöntemidir ve Bunsen, rubidyum, sezyum gibi
elementlerin varlığını bu yöntemle tanımlamıştır.

Robert Wilhelm Bunsen Eserleri

1. Gasometriscbe Methoden, 1857,
   (“Gazölçümü Yöntemleri”);
2. Photochemical
   Rescarcbes (H.E.Roscoe
   ile), 1858, (“Fotokimya Araştırmaları”);
3. Chemische
   Analyse ditrch
   Spectralbeobachtungcn (G.Kirchhoff
   ile), 1860, (“Tayf Gözlemleriyle Kimyasal Analiz”);
4. Flammenreaktionen, 1866,
   (“Alev Tepkimele­ri”);
5. W.Ostwald
   ve E.Bodenstein (der.), Gesammelte
   Abbandlungen, (ö.s.),3
   cilt, 1905, (“Toplu Araştırmalar”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 21. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983