Robert Desnos kimdir? Hayatı ve eserleri: (1900-1945) Fransız, şair ve yazar. Gerçeküstücü akımın temsilcilerindendir. Paris’in Bastille mahallesinde doğdu, Çekoslovakya’da öldü. Kendisi, böyle ilginç bir mahallede dünyaya gelmesini, şair olmasını sağlayan “nesnel rastlantılardan” biri saymıştır. 1919’da Paris’e yerleşen Romen asıllı ozan Tristan Tzara’nın öncülüğündeki Dadacı akıma katıldı. 1922’de Dadacılık’ın hızla etkinliğini kaybetmesi ve Benjamin Peret ile kurduğu dostluk, onu ilk Gerçeküstücü gruplaşmaya yakınlaştırdı. Freud‘un öğretileri doğrultusunda, “bilinçaltının etkinliklerini” kavramak amacıyla başlatılan hipnoz seanslarına katıldı. Andre Breton ve Peret’nin düzenlediği bu toplantılarda, her türlü baskıdan arınmış olarak “ruh halini” en saf biçimde dile getirenlerin başında Desnos geliyordu.
İlk önemli yapıtı 1924’te yayımladığı Deuil
pour deuil’dür (“Yas
için Yas”). Gündelik dili kullanarak yarattığı şiir titreşimi ile dikkati
çekmiştir. Kendisini hiçbir zorlamaya ve mantık kuralına bağlamadan,
bilinçaltından bilincine doğru sızan duygu parıltılarını yakalayıp sözcüklere
dönüştürmüştür. Desnos’un dili “düş halini” yansıtan bir araç değil de,
neredeyse bir düş dilidir.
1926’den sonra, Robert Desnos yavaş yavaş Gerçeküstücülükken
kopmaya başladı. Akımın kurumsal kalıplara oturtulmaya başlanması, Desnos’nun
kişiliğine ve anlatımına aykırı düşüyordu. 1930’da Breton’la arası açılan
Desnos, Geçeküstücü akımdan iyice uzaklaştı.
Bir süre sinemayla, gazetecilik ve
radyoda program yapımcılığıyla uğraştı. Radyofonik şiir türünü geliştirdi.
Bunların yanı sıra, şiirinde en saf gerçeküstücü çizgiyi sürdürdü. Doğallık,
Desnos’nun şiirinde hep ana çıkış noktası oldu. Düş ve gerçek arasında gidip
gelen imge yumakları Desnos’nun şiir diline yumuşak bir alaycılık kazandırdı.
II. Dünya Savaşı sırasında Fransa’daki
Direnme Hareketi’ne katılan Desnos 1944’te Gestapo tarafından tutuklandı. Bir
yıl sonra da Çekoslovakya’daki bir toplama kampında tifüsten öldü.
Robert Desnos Eserleri:
- Deuil pour
deuil, 1924,
(“Yas İçin Yas); - La
liberte ou l’amour, 1927, (“Özgürlük ya da Aşk”); - Corps
et biens, 1930,
(“Beden ve Mülk”); - Sans cou, 1934, (“Boyunsuz”);
- Levin est tire, 1943, (“Şarap Hazır”);
- Etat de veılle, 1944, (“Uyanıkken”);
- Ckantefables
pour les enfants sages,
1944, (“Aklıbaşında Çocuklara Masallar”).
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 31, Anadolu yayıncılık, 1984.
Yorumlar kapalı.