Robert Desnos kimdir? Hayatı ve eserleri

Robert Desnos kimdir? Hayatı ve eserleri: (1900-1945) Fransız, şair ve yazar. Gerçeküstücü akımın temsilcilerindendir. Paris’in Bastille mahallesinde doğdu, Çekoslo­vakya’da öldü. Kendisi, böyle ilginç bir mahallede dünyaya gelmesini, şair olmasını sağlayan “nesnel rastlantılardan” biri saymıştır. 1919’da Paris’e yerleşen Romen asıllı ozan Tristan Tzara’nın öncülüğündeki Dadacı akıma katıldı. 1922’de Dadacılık’ın hızla etkinliğini kaybetmesi ve Benjamin Peret ile kurduğu dostluk, onu ilk Gerçe­küstücü gruplaşmaya yakınlaştırdı. Freud‘un öğretile­ri doğrultusunda, “bilinçaltının etkinliklerini” kavra­mak amacıyla başlatılan hipnoz seanslarına katıldı. Andre Breton ve Peret’nin düzenlediği bu toplantılarda, her türlü baskıdan arınmış olarak “ruh halini” en saf biçimde dile getirenlerin başında Desnos geli­yordu.

İlk önemli yapıtı 1924’te yayımladığı Deuil
pour deuil’dür (“Yas
için Yas”). Gündelik dili kullanarak yarattığı şiir titreşimi ile dikkati
çekmiştir. Kendisini hiçbir zorlamaya ve mantık kuralına bağlamadan,
bilinçaltından bilincine doğru sızan duygu parıltıları­nı yakalayıp sözcüklere
dönüştürmüştür. Desnos’un dili “düş halini” yansıtan bir araç değil de,
neredeyse bir düş dilidir.

1926’den sonra, Robert Desnos yavaş yavaş Gerçeküstü­cülükken
kopmaya başladı. Akımın kurumsal kalıpla­ra oturtulmaya başlanması, Desnos’nun
kişiliğine ve anlatımına aykırı düşüyordu. 1930’da Breton’la arası açılan
Desnos, Geçeküstücü akımdan iyice uzaklaştı.

Bir süre sinemayla, gazetecilik ve
radyoda prog­ram yapımcılığıyla uğraştı. Radyofonik şiir türünü geliştirdi.
Bunların yanı sıra, şiirinde en saf gerçeküs­tücü çizgiyi sürdürdü. Doğallık,
Desnos’nun şiirinde hep ana çıkış noktası oldu. Düş ve gerçek arasında gidip
gelen imge yumakları Desnos’nun şiir diline yumuşak bir alaycılık kazandırdı.

II. Dünya Savaşı sırasında Fransa’daki
Direnme Hareketi’ne katılan Desnos 1944’te Gestapo tarafın­dan tutuklandı. Bir
yıl sonra da Çekoslovakya’daki bir toplama kampında tifüsten öldü.

Robert Desnos Eserleri:

1. Deuil pour
   deuil, 1924,
   (“Yas İçin Yas);
2. La
   liberte ou l’amour, 1927, (“Özgürlük ya da Aşk”);
3. Corps
   et biens, 1930,
   (“Beden ve Mülk”);
4. Sans cou, 1934, (“Boyunsuz”);
5. Levin est tire, 1943, (“Şarap Hazır”);
6. Etat de veılle, 1944, (“Uyanıkken”);
7. Ckantefables
   pour les enfants sages,
   1944, (“Aklıbaşında Çocuklara Masallar”).

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri
Ansiklopedisi, Cilt 31, Anadolu yayıncılık, 1984.